جهان در آستانه یک انقلاب نظامی

پس از ظهور گسترده و موثر پهپادهای ارزان‌قیمت در عرصه جنگ اوکراین، اکنون جهان در آستانه یک انقلاب نظامی نوین قرار دارد؛ انقلابی که «هوم‌لندسکیوریتی» (Homeland Security News Wire) آن ‌را «انقلاب پهپادهای ارزان‌قیمت» نام ‌نهاده و ادعا کرده که پس از این انقلاب سلاح‌های بزرگ، پرهزینه و کمیاب با تسلیحات کوچک، ارزان و متعدد به چالش کشیده خواهند شد.

تجهیز این تسلیحات به قابلیت خودرانی حلقه‌ مفقوده‌ای است که انقلاب ‌نظامی پیش ‌رو را کامل خواهد ساخت. از سویی ‌دیگر بنا بر گزارش این تارنمای آمریکایی، پهپادهایی که انتحاری‌ نبوده و به ‌عنوان موشک استفاده نمی‌شوند نیز بسیار ارزان‌تر از هواپیماهای باسرنشین هستند؛ اختلافی‌که گاهی تا ۱۰ یا حتی ۱۰۰۰۰ برابر رسیده و از طرفی یک پهپاد می‌تواند عملیات موردنظر را بدون به ‌خطر انداختن جان خدمه انسانی به انجام‌ برساند.

این موشک‌های مینیاتوری و هواپیماهای تهاجمی و شناسایی کوچک به طور ناگهانی در جنگ‌های جدید فراوان خواهند شد؛ تسلیحاتی که برخی هواپیماهای کوچک و بقیه هلیکوپترهای کوچکی هستند که چهار روتور (پره) یا بیشتر برای بالا بردن ‌دارند. همانطورکه پیش‌ازاین و در نبرد اوکراین نیز در اندازه‌های مختلف در جبهه‌ها فعال ‌بوده و خطرات ناشی از هدف قرارگرفتن اهداف ارزشمند مانند خودروهای زرهی، کامیون‌ها، پست‌های فرماندهی، توپخانه، باتری‌های دفاع هوایی و انبارهای مهمات را چند برابر می‌کردند.

بنا بر گزارش «اسمال‌وارز ژورنال»، جنگ در اوکراین یک حقیقت قابل ‌توضیح را اثبات کرده و آن همگرایی فناوری پهپادهای ‌تجاری با پلت‌فرم پهپاد‌های مجتمع نظامی-صنعتی برای وقوع اولین انقلاب ‌نظامی ‌است که جهان از زمان ظهور عصر هسته‌ای تاکنون با آن روبه‌رو شده ‌است.

این تارنما، انقلاب ‌نظامی را نقاط تعیین‌کننده در طول تاریخ عنوان می‌دارد که طی آن رویدادهایی نادر اما گسترده باعث ایجاد تغییرات سیستماتیک در جامعه، بازسازی شخصیت جنگ و تغییر توانایی دولت‌ها برای ارائه قدرت می‌شود.

مرتبط:

تبعات کمتر دیده شده جنگ اوکراین برای ایران و جهان

آمریکا، چین و عرصه جنگ صلیبی به گستره جهان و شدیدتر از جنگ سرد

بر این اساس در واقع انقلاب‌های نظامی یک بازتعریف دوره‌ای از مفهوم امکان‌پذیری در جنگ‌ها را پیاده می‌کنند که طی آن سازمان‌های نظامی که همان ابتدا پتانسیل خود را درک می‌کنند نسبت به رقبای ناآماده‌تر خود برتری خواهند داشت. به‌ عنوان مثال در اوکراین قدرت ارتش روسیه به واسطه استفاده حریف از تاکتیک‌های یگان‌های کوچک، اراده ‌قوی اوکراینی‌ها برای باقی ‌ماندن به ‌عنوان یک کشور مستقل و استفاده خلاقانه از بی‌شمار فن‌آوری‌های موجود از جمله مهمترین آنها یعنی پهپادها کاهش ‌یافت.

این نبرد آزمایشگاهی برای سنجش هواپیماهای بدون‌ سرنشین شده و کشورهای بسیارکمی باقی مانده‌اند که به این درگیری و در واقع انقلاب ‌نظامی بعدی کمک نکرده ‌باشند. در همین ‌رابطه اسمال‌وارز ژورنال مدعی ‌است هم‌اکنون بیش از ۶۰۰۰ سکوی پهپاد در اوکراین در انواع و پیکربندی‌های مختلف مستقر شده‌ است؛ رویدادی‌که با نگاهی‌ بر مسائل ‌اقتصادی روز همچون تورم و رکود در مقیاس ‌جهانی می‌توان آن‌ را به ‌همراه رخ نمایی تسلیحات‌ نظامی رباتیک به‌ عنوان آغازگر یک تغییر بزرگ در نظر گرفت. زیرا هم‌اکنون جهان در عرصه نبرد اوکراین شاهد تکامل جنگ بر مبنای سکوهای هواپیماهای بدون ‌سرنشین در هوا، زمین و دریا است و تلاقی این رویداد با لفاظی‌های برخی مقامات کشورهای بزرگ در مورد «جنگ‌ سرد دوم» و «جنگ ‌جهانی ‌سوم» مبین این موضوع ‌است که رایج‌ترین فناوری شکل‌دهنده به این بحث هواپیماهای بدون ‌سرنشین، هوش‌مصنوعی و یادگیری ماشینی ‌است؛عصری رباتیک که به ‌طور قابل توجهی آشکار شده و جای ‌پای قابل ‌توجهی را برای خود در جامعه ایجاد کرده است.

در همین ‌زمینه گزارش تارنمای «نشنال‌نیوز» مدعی ‌است پیش ‌از این و در اواخر جنگ ‌سرد نیز چیزی شبیه به ‌انقلاب در امور نظامی رُخ‌ داد؛ دورانی که البته طی آن  کیفیت تسلیحات ‌غربی بسیار بهتر از تسلیحات ‌شوروی بود و این گزاره در اواخر قرن بیستم و در پیروزی ارتش آمریکا بر ارتش عراق در سال ۱۹۹۱ که توسط روسیه تجهیز شده ‌بود، نیز قابل ‌اثبات ‌بود. اما از آنجایی که جنگ هواپیماهای بدون ‌سرنشین در اوکراین با سرعت ‌وحشتناکی تکامل می‌یابد این تفکر ممکن ‌است کنار گذاشته ‌شود زیرا هر دو طرف این نبرد هم‌اکنون از صدها هزار پهپاد برای کشف مواضع دشمن یا حمله به مخالفان استفاده کرده‌اند؛ پهپادهایی‌که کیفیت آنها نسبت به کمیت آنها در سطح پایین‌تری قرار داشته و بر این اساس هم‌اکنون نبوغ مهندسان اوکراینی باعث تغییر کاربری پهپادهای طراحی‌شده برای استفاده غیرنظامیان به پهپادهای قاتل شده ‌است.

همچنین افزایش استفاده از پهپادها در این درگیری طولانی‌مدت بسیاری از تاکتیک‌های سنتی میدان نبرد را منسوخ ‌کرده و نحوه آموزش سربازان را در هر دو طرف تغییر داده ‌است. به‌ عنوان مثال چندی‌ پیش پهپادهای ساخته ‌شده برای صنعت کشاورزی وسیع اوکراین بازطراحی و به نارنجک‌های راکتی مسلح ‌شدند تا بتوانند یک گروه از تانک‌های روسی را که در جنگل‌های پشت خط ‌مقدم مخفی شده‌ بودند، مورد هدف قرار دهند.

همچنین بر مبنای گزارش یک اندیشکده‌ روسی، پنج پهپاد حامل نارنجک‌های راکتی که به خط ‌مقدم ارسال شده ‌بودند توانستند هفت تانک را منهدم یا با آسیب جدی مواجه ‌سازند، اگرچه همه پهپادها در این فرآیند از بین‌ رفتند. اتفاقی که پیش ‌از این توسط تیم‌های کوچکی از سربازان شناسایی با به‌خطر انداختن جان ایشان یا از طریق پرواز در ارتفاع پایین هواپیماها یا هلیکوپترهای سبک میسر می‌شد؛ پروازهای شناسایی که آنها را در معرض خطر بزرگ مورد اصابت قرار گرفتن توسط مسلسل‌ها یا موشک‌های ضد‌ هوایی قابل ‌حمل قرار می‌داد.

بنا بر ادعای نشنال‌نیوز پهپادها نه ‌تنها ‌توانستند این‌کار را در نبرد اوکراین بدون هیچ ‌خطری برای اپراتورهای انسانی انجام‌ دهند، بلکه توانستند حملات مرگباری را نیز علیه دشمن به ‌انجام ‌برسانند. از سویی دیگر این حملات هزینه بسیار پایین‌تری در مقایسه با ادوات و سیستم‌هایی‌دارند که مورد هدف قرار می‌دهند. به‌ عنوان مثال یک تانک ‌روسی تی۹۰ تا ۴ میلیون دلار قیمت ‌دارد اما می‌تواند در برابر یک پهپاد چند هزار دلاری آسیب‌پذیر باشد. در همین زمینه «اولریکه ‌فرانکه» سرپرست فناوری در شورای روابط ‌خارجی اروپا معتقد است هر چند هم ‌اکنون انواع پهپادهای مختلف در اوکراین به ‌کار برده می‌شوند اما این تنها یک پهپاد نیست که سرنوشت جنگ را تعیین می‌کند بلکه در واقع اینک یک بازی موش ‌و گربه در میادین جنگ بین پهپادها و فناوری ضد پهپاد شکل ‌گرفته زیرا همیشه یک اقدام‌ متقابل در حال توسعه ‌است. اقدامات متقابلی همچون نصب یک قفس‌فولادی روی برجک تانک جهت جذب انفجار اولیه، ایجاد شبکه‌های ضد پهپاد یا به‌ کارگیری سلاح‌های پیچیده جنگ ‌الکترونیکی به ‌منظور اخلال در هدایت پهپاد که در آینده می‌تواند برای مقابله با پهپادها بسیار اساسی ‌باشند.