ثبت تجربه‌هایی بعد از تجربه شدن درباره «عروس خاورمیانه»

در ایران ۱۵ کتاب درباره لبنان و مسائل آن به فارسی نگاشته شده یا به فارسی ترجمه شده است که بیشتر آنها، قدیمی، کلی و انتزاعی است. به عنوان کسی که چهار سال در جامعه ی لبنان زندگی و کار کرده، پنج سال در دانشگاه سنت ژوزف بیروت درس خوانده و ۱۳سال هم ارتباط غیرمستقیم با این جامعه داشته و دارد مدعی ام که برای شناخت جمعیت، فرهنگ، مذهب، اجتماع، اقتصاد، سیاست و روابط در لبنان، متون و مطالب انتزاعی، کالایی تزیینی است و مردم این کشور و علاقه‌مندانش، به آن ها نیاز ندارند.

مساله و محل درد جامعه ی لبنان که زمانی عروس یا سوییس خاورمیانه بود، مشخص است، بحران ها و چالش ها و غم ها و عقب افتادگی های آن مشخص است. وقتی که دِشنه ی تفرقه و تعدی مقام ها، دشنه ی رژیم اسراییل، سوریه، آمریکا، فرانسه، عربستان و دیگر کشورهای منطقه در پهلوهای لبنان نشسته است، وقتی که شعله های آتش، دامن این عروس پیشین را گرفته است انتزاع و استعاره و مجاز و مُغلق گویی و کلی گویی چه سودی برای آن دارد؟ وقتی که طنابِ دار بر گردن جامعه ی متکثر لبنان، پیچیده است نگارش کتاب های کلی و متون انتزاعی چه خدمتی به آن می کند؟ چند نفر مولف و نویسنده ی ایرانی توانسته اند حرف روز مردم، روشنفکران، جوانان، دانشجویان و نسل جدید لبنان و دردهایشان را بفهمند؟ فرض کنیم متون انتزاعی بتوانند تنها پنج درصد مسائل ملت لبنان را پوشش دهند با ۹۵ درصد باقی چه کار کنیم؟

کتاب تحلیلی و جزیی نگر خاطرات و مخاطرات با همه ی کتب کلاسیک، دانشگاهی، کپی- پیستی، تکراری و سفارشی که در جمهوری اسلامی ایران و برخی مراکز پژوهشی آن نوشته شده و می شود، متفاوت و متمایز است زیرا منبع این کتاب خودم هستم و نه دیگری. حاصل دریافت ها، تاملات، مشاهدات، خاطرات، مخاطرات و مصاحبه های خودم ظرف بیست و دو سالی است (۲۰۲۴-۲۰۰۲ میلادی) که مستقیم و غیرمستقیم در لبنان حضور داشته ام و شاهد رخدادهای کوچک و بزرگ و ریز و درشت آن از نزدیک و دور بوده ام و آن ها را توصیف، ارزیابی و تحلیل کرده ام.

مشاهدات، خاطرات، خطرات، تجربیات، مصاحبه ها، روایت ها و تصویرهایم از لبنان، صحت تاریخی دارند و نقل دقیق ماوقع هستند، نه در وجه شرطی بلکه در وجه اِخباری نوشته شده اند. تجربه های من بی گمان پس از تجربه شدن، ثبت شده اند، چنان وصف و تبیین شده اند که انگار درست در لحظه ی حال روی می دهند و با چنان سرزندگی و شادابی و روان نوشته شده اند که گویی همه چیز در برابر چشم آدم واقع می شود. در پایان کتاب و در بخش نتیجه گیری، برای چالش ها و بحران های اجتماعی، اقتصادی و سیاسی لبنان و تجاوزها به این کشور، تجویز و راه حل ارایه داده ام. نگارش کتاب عروس خاورمیانه نه تنها اهمیتی فردی و شخصی برای من داشته که اهمیت جمعی و پژوهشی برای مخاطبان، خوانندگان و علاقه مندان به لبنان و مسائل آن دارد.

هر ۱۵ کتابی که تاکنون در باره ی لبنان و مسائل آن نگاشته یا در ایران به فارسی ترجمه شده، دیده و خوانده ام و همه ی آن ها تقریبا قدیمی و کهنه است یعنی مسائل و رخدادهای این کشور را حداکثر تا سال ۲۰۰۲ در برمی گیرد. در ۲۲ سال گذشته کتاب مهم و جدی در ارتباط با بحران ها و رخدادهای جامعه ی چندصدایی و متکثر لبنان نوشته نشده یا به فارسی ترجمه نشده است. در این کتاب جز در فصل نخست یعنی جغرافیای طبیعی، دینی و انسانی و ترکیب جمعیتی، که مطالب را به آن ۱۵ کتاب ارجاع داده ام، منبع بقیه ی فصل ها خود نویسنده است. کتاب عروس خاورمیانه؛ خاطرات و مخاطرات که تحلیل رخدادهای بیست و دو ساله ی لبنان (۲۰۲۴-۲۰۰۲) است شامل یک مقدمه، هشت فصل و نتیجه گیری است.