چه کشوری از جنگ ۱۵ماهه غزه سود برد؟

«بنیامین نتانیاهو» نخست وزیر اسرائیل به رغم کارشکنی‌هایی که در مسیر مذاکرات آتش‌بس داشت و با وجود مخالفت‌های شماری از اعضای تندرو کابینه‌اش، قرارداد توقف جنگ را پذیرفت تا علاوه بر مناطق فلسطینی‌نشین، بسیاری از شهرهای خاورمیانه تبدیل به صحنه شادی خیابانی شود.

در ایران هم راهپیمایی جشن پیروزی مقاومت در سراسر کشور برگزار شد تا آتش‌بس اخیر نمادی برای پیروزی جبهه مقاومت به رهبری جمهوری اسلامی ایران باشد.

سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در بیانیه‌ای با تبریک برقراری آتش‌بس جنگ غزه تاکید کرد: پایان جنگ و تحمیل آتش‌بس بر رژیم صهیونیستی یک فتح مبین و پیروزی بزرگ برای فلسطین و شکستی بزرگتر برای رژیم هیولایی صهیونیستی است.

اعلام پیروزی در جنگی که به دنبال «طوفان الاقصی» در هفتم اکتبر سال ۲۰۲۳ به راه افتاد و علاوه بر اراضی اشغالی به خاک عراق، سوریه، لبنان، یمن و حتی ایران کشیده شد از این منظر که صهیونیست‌ها نابودی حماس و حزب الله را هدفگذاری کرده بودند، دور از واقعیت نیست همچنان که برخی تحلیلگران و رسانه‌های اسرائیلی می‌گویند پس از ١۵ ماه جنگ، نتانیاهو از نظر سیاسی و ارتش و رئیس ستاد آن از نظر نظامی شکست خوردند.

کمتر از دو ماه پیش از این یعنی هفتم آذرماه اسرائیلی‌ها به اجرای آتش‌بسی تن دادند که با «حزب الله» لبنان منعقد ساختند و بنابر اعلان رسانه‌های مختلف می‌کوشند تا آن را تمدید کنند.

اسرائیلی که توانسته بود با اتکای به غربی‌ها به خصوص آمریکا و توانمندی‌های نظامی مانند تسلیحات اتمی، از سال ۱۹۷۳ یعنی آخرین رویارویی مستقیم با اعراب، قلمرو‌ خود را از حمله نظامی دور بدارد، پس از حملات حماس دو بار در قالب «وعده صادق یک و ۲»، هدف حمله موشکی و پهپادی ایران قرار گرفت تا افسانه بازدارندگی‌اش پایان یابد.

روزنامه اقتصادی اسراییلی «کالکالیست» در این ارتباط نوشته تنها هزینه جنگ در نوار غزه تا پایان سال ۲۰۲۴ حدود ۲۵۰ میلیارد شکل (۶۷.۵۷ میلیارد دلار) بوده است.

در مقابل، ایران نیز دو بار هدف حملاتی قرار گرفت که نخستین آن محدود به تاسیسات راداری اصفهان بود و دومی در پنجم آبان اهداف نظامی گسترده‌تری را در برمی‌گرفت.

از سوی دیگر و از دید بسیاری از ناظران، تضعیف توان رزمی حزب الله و حماس و ترور رهبران این گروه‌های مقاومت از ضربات سنگینی بود که بر محور مقاومت وارد آمد.

برخی اما سقوط حکومت «بشار اسد» در سوریه را خسارتی سنگین‌تر برای تهران می‌دانند چون عملا این کشور را از یک عمق استراتژیک به بازیگری تبدیل کرد که رهبران فعلی‌اش ابایی از ابراز مواضع ضدایرانی ندارند. ضمن اینکه امکان حمایت زمینی از حزب الله و ترمیم این گروه از طریق مسیرهای سوریه عملا از بین رفته است.

مرتبط:

ایران، اسرائیل و جنگ غزه؛ یک به چند؟

هفت هدف اسرائیل از حمله به غزه، جنوب لبنان و سوریه

در جنوب شبه جزیره عربستان هم یمنی‌ها به واسطه درگیری مستقیم با اسرائیل، ضربات سنگینی را از ائتلاف آمریکایی-اسرائیلی-انگلیسی حاضر در منطقه دریافت کردند. البته با وجود ضرباتی که بر زیرساخت‌های اقتصادی و نظامی انصارالله در یمن وارد آمد، برخی تحلیلگران می‌گویند دیگر نمی‌توان جایگاه یمنی‌ها را در منطقه دریای سرخ نادیده گرفت و معدلات جدیدی در آبراه‌های منتهی به مدیترانه شکل گرفته است.

در فضای پس از آتش‌بس، زمزمه‌های ادغام گروه‌های شبه‌نظامی عراقی در نیروهای نظامی رسمی بلندتر از هر زمان دیگری به گوش می‌رسد که ممکن است تاثیرات انکارناپذیری بر محور مقاومت در همسایگی غربی ایران بر جای گذارد.

تکلیف نوار غزه نیز روشن است؛ منطقه‌ای که طی سال‌های اخیر با کمک کشورهایی چون قطر شمایلی از زندگی عادی را برای ساکنانش فراهم ساخته بود اما اکنون جز ویرانه‌ای از آن به جا نمانده است؛ منطقه‌ای که بنابر آمار اعلانی نزدیک به ۴۷ هزار نفر بر اثر حملات اسرائیل جانشان را از دست داده‌اند.

بر اساس گزارش‌های موجود، از ۷ اکتبر ۲۰۲۳ تا ژانویه ۲۰۲۵، ارتش اسرائیل حجم قابل توجهی از مواد منفجره را بر نوار غزه پرتاب کرده است. به‌طور خاص، برخی منابع حجم این مواد را حدود ۷۹هزار تن برآورد کرده‌اند. به بیان دیگر، اسرائیل به ازای هر شهروند غزه ۴۰ کیلو مواد منفجره استفاده کرده است!

با توجه به این حجم از ویرانی‌ها، پس از اعلام آتش‌بس بین حماس و رژیم صهیونیستی، کمیسیون اروپا از اختصاص بسته کمک مالی ۱۲۰ میلیون یورویی برای کمک به غزه خبر داد. این در حالی است که سازمان جهانی بهداشت اعلام کرده تنها احیای سیستم بهداشتی در نوار غزه طی سال‌های آتی دست‌کم نیازمند ۱۰ میلیارد دلار بودجه است.

از سوی دیگر سقوط حکومت اسد به عنوان یکی از نتایج جنگ غزه، از دید بسیاری از تحلیلگران نگرانی دولت‌هایی چون عربستان، مصر و امارات را به دنبال داشته که از تقویت محور اخوانی به رهبری ترکیه و قطر در خاورمیانه احساس خطر می‌کنند.

به این ترتیب می‌توان آشکارا مشاهده کرد که بعد از حدود ۱۵ ماه جنگ در غزه، کشوری چون ترکیه خود را به عنوان برنده تحولات اخیر دیده و به دنبال استفاده از شرایط جدید برای توسعه نفوذ منطقه‌ای خود به ویژه در حوزه شامات خواهد بود به ویژه که به تازگی برخی تحریم‌های آمریکایی هم علیه آنکارا لغو شده است.

در این شرایط شاید تنها رویدادی که بتواند تا حد زیادی موازنه را به سود بازیگری چون ایران تغییر دهد راه افتادن مذاکرات تهران با آمریکا است که آثارش را احتمالا در افزایش توان اقتصادی ایران و تقویت سرمایه اجتماعی و نیروهای درونی کشور نشان خواهد داد.