زن‌ستیزی، قتل‌های اخیر زنان و خلأهای قانونی در ایران

قتل الهه حسین‌نژاد و اتهامات اخیر علیه سه ورزشکار ایرانی در کره جنوبی بار دیگر موضوع زن‌ستیزی و خشونت علیه زنان را در کانون توجه قرار داده است. د

به گزارش ایران مامن، الهه حسین‌نژاد، دختری ۲۴ ساله، به دلیل مقاومت در برابر راننده  ماشین سواری به قتل رسید. این جنایت که با جزئیات تکان‌دهنده‌ای همراه بود، موجی از خشم و ناراحتی را در جامعه ایران برانگیخت. واکنش‌ها در شبکه‌های اجتماعی، از جمله استوری وریا غفوری و بیانیه باشگاه پرسپولیس، نشان‌دهنده عمق فاجعه و نیاز به اصلاحات اجتماعی و قانونی است.

اتهامات ورزشکاران ایرانی در کره جنوبی

در همین روزها سه ورزشکار ایرانی متهم به تجاوز به یک دختر کره‌ای در این کشور بازداشت شده‌اند. نکته قابل توجه این است که هر سه نفر از دنبال‌کنندگان آیسان اسلامی، اینفلوئنسری با ۱۴ میلیون دنبال‌کننده هستند که به ترویج گفتمان زن‌ستیزانه متهم است. اظهارات اخیر آیسان اسلامی در دفاع از این ورزشکاران و توجیه رفتار آن‌ها انتقادات گسترده‌ای را برانگیخته است. این موضوع نشان‌دهنده تأثیر منفی شبکه‌های اجتماعی در تقویت فرهنگ زن‌ستیزی است.

زن‌ستیزی به عنوان یک پدیده اجتماعی ریشه در ساختارهای فرهنگی و اجتماعی دارد که به طور سیستماتیک زنان را به حاشیه می‌راند. دو فکت جامعه‌شناختی در این زمینه عبارتند از:

تأثیر محیط بر رفتار (نظریه یادگیری اجتماعی): بر اساس نظریه آلبرت بندورا، افراد از طریق مشاهده و تقلید رفتارهای دیگران، به‌ویژه در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی، ارزش‌ها و رفتارها را درونی می‌کنند. دنبال کردن افرادی مانند آیسان اسلامی که گفتمان زن‌ستیزانه را ترویج می‌دهند، می‌تواند به عادی‌سازی خشونت علیه زنان منجر شود.

ساختارهای قدرت مردسالار: مطالعات جامعه‌شناختی نشان می‌دهند که در جوامعی با ساختارهای مردسالار، زنان به عنوان شهروند درجه دوم دیده می‌شوند. این ساختارها از طریق قوانین تبعیض‌آمیز، مانند تفاوت دیه زن و مرد، و رسانه‌هایی که زن‌ستیزی را تقویت می‌کنند، تداوم می‌یابند.

خلأهای قانونی و بازدارندگی ناکافی

با وجود مجازات‌های سنگین مانند اعدام برای متجاوزان، فرهنگ خشونت علیه زنان همچنان پابرجاست. این موضوع نشان‌دهنده ناکارآمدی قوانین در بازدارندگی است. به عنوان مثال:

تفاوت دیه: در نظام حقوقی ایران، دیه زن نصف دیه مرد است. این خلأ قانونی به طور غیرمستقیم ارزش کمتر زن را در برابر قانون تقویت می‌کند.

ولی دم در قتل‌های خانوادگی: در مواردی که پدر یا همسر، مرتکب قتل زن می‌شود، به دلیل اینکه خودشان ولی دم هستند، امکان مجازات کاهش می‌یابد. این موضوع در پرونده‌های متعدد، از جمله قتل دختری که سرش با داس قطع شد، دیده شده است.

نبود حمایت کافی از قربانیان: قوانین موجود به اندازه کافی از قربانیان خشونت جنسی حمایت نمی‌کنند و فرآیند قضایی اغلب طولانی و ناکارآمد است.

شبکه‌های اجتماعی و ترویج زن‌کشی

شبکه‌های اجتماعی به بستری برای ترویج گفتمان‌های زن‌ستیزانه تبدیل شده‌اند. افرادی مانند آیسان اسلامی با میلیون‌ها دنبال‌کننده، به جای محکوم کردن خشونت، گاه به توجیه آن می‌پردازند. این موضوع به عادی‌سازی خشونت و زن‌کشی کمک کرده است. به عنوان مثال، در واکنش به قتل الهه حسین‌نژاد، برخی اینفلوئنسرها قربانی را مقصر جلوه دادند و زنان را به دلیل عدم رعایت نقش‌های سنتی سرزنش کردند.

قتل‌های اخیر و سکوت جامعه‌شناسان و روانشناسان

زن کشی رومینا اشرفی سرش با داس توسط پدرش قطع شد تا مونا حیدری که سر بریده شده اش توسط شوهرش در کوچه گردانده شد یا زن کشی ها دختر کشی ها که قربانیانشان تنها زنانی بودند که تکه ای طلا داشتند یا در خیابان خلوت یا خانه تنها بوده اند شاید هم اعتماد کرده و سوار تاکسی زرد رنگ نشده اند و قتل الهه حسین‌نژاد، نشان‌دهنده بحرانی عمیق در جامعه ایران است. با این حال، جامعه‌شناسان و روانشناسان کمتر به این موضوعات ورود کرده‌اند. دلایل احتمالی این سکوت شامل فقدان حمایت نهادی، ترس از سرکوب و نبود بستر مناسب برای گفت‌وگوهای علمی است