برنامه آمریکایی‌ها برای به هم ریختن «بهشت تروریست‌ها»

یکی از نتایج اولیه قدرت‌گیری طالبان، نابودی عوامل و رابطان آمریکا در افغانستان بود. این افراد به جهت نقش ویژه در مبارزه با طالبان و سایر گروه‌های تروریستی به‌شدت مورد غضب حاکمان جدید افغانستان قرار دارند. برای همین گفته می‌شود طالبان تمرکز ویژه‌ای برای شناسایی اعضای این گروه به کار بسته و برای خانواده‌شان پیام تهدید فرستاده است.

همچنین نگرانی عمیقی وجود دارد که طالبان بتواند به داده‌های بیومتریک (داده‌های هویتی مانند اثر انگشت و …) شهروندان مرتبط با ناتو در افغانستان دست یابد. این به معنای ضربه‌ای کاری به باقی ساختار اطلاعاتی واشنگتن در این کشور خواهد بود. در همین رابطه یکی از نگرانی‌ها احتمال دستیابی طالبان به داده های جمع‌آوری‌شده آمریکا طی بیست سال گذشته است. تعطیلی مراکز مشترک و انهدام سایت های جاسوسی قبل از خروج از افغانستان نیز برای حفاظت از همین داده ها بود و تلاش شد هر گونه مدرکی از جمله اسناد شناسایی، اسناد پرداخت و …  که می تواند به شناسایی رابطین منتهی شود از بین برود.

با این حال، «مارگارت هو» یکی از استادان دانشگاه دولتی پنسیلوانیا با انتشار مقاله‌ای هشدار داده، داده های بیومتریک ذخیره شده در سرورهای دولت افغانستان ممکن است تمام شواهد مورد نیاز طالبان برای شناسایی عوامل سابق دولتی و رابطین نهادهای بین المللی و سازمان های اطلاعاتی خارجی را در اختیار حاکمان جدید قرار دهد. شناسایی این افراد می تواند خطرات جانی برای آن‌ها به همراه داشته باشد.

ارتش آمریکا از سال ۲۰۰۱ جمع آوری داده های بیومتریک جمعیت افغانستان را آغاز کرد. تا سال ۲۰۰۷ نیروهای آمریکایی داده های بیومتریک افغانستان را با استفاده از لپ‌تاپ و سایر دستگاه های الکترونیکی قابل‌حمل مجهز به سنسورهای جمع‌آوری داده های ذخیره می کردند. ادعا می شود سال ۲۰۱۱ آمریکایی ها اطلاعات چندین میلیون نفر از مردم افغانستان را در مراکز جاسوسی خود ذخیره کرده بودند. هو مدعی شده وزارت دفاع آمریکا پایگاهی ایجاد کرده بود که اطلاعات حداقل هشتاد درصد از جمعیت افغانستان (یا تقریباً ۳۲ میلیون نفر) در آن وجود داشته است.

در سال های اخیر سیستم جمع‌آوری بیومتریک ارتش آمریکا از سوی دولت افغانستان برای جلوگیری از  تقلب در انتخابات و همچنین غربالگری کارکنان دولت مورد استفاده قرار می گرفت. اما امروز دولت افغانستان دیگر وجود ندارد و طالبان کنترل بخش های متعدد از جمله وزارت دفاع، کار و وزارت امور داخلی را در دست دارد. در این رابطه سؤال این است که آیا شبه‌نظامیان طالبان به پایگاه های اطلاعاتی بیومتریک کارکنان دولت سابق دسترسی یافته اند یا خیر؟ برای پاسخ به سؤال ارائه شده هنوز اطلاعات زیادی وجود ندارد. برخی گزارش ها مدعی اند اکثریت اعضای طالبان به جهت اینکه افراد روستایی و بی سوادند فاقد توان فنی لازم برای دسترسی، جستجو و در نهایت استفاده از پایگاه های اطلاعاتی هستند. بااین‌حال برخی گزارش ها مدعی اند طالبان جهت رمزگشایی از داده ها بیومتریک عوامل مخفی دولت سابق تلاش زیادی به کار بسته است. در این رابطه دسترسی رقبای آمریکا (از جمله چین و روسیه) می تواند نیازهای طالبان را تأمین کنند.

با وقوع تحولات اخیر و همان‌طور که قابل پیش‌بینی بود سازمان‌های اطلاعاتی آمریکا راه‌های جدید برای جمع‌آوری اطلاعات در افغانستان را بررسی می‌کنند. علاوه براین تصرف سریع افغانستان به دست طالبان و تشدید هرج‌ومرج این کشور، می تواند سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا را وادار کند مأموریت ضدتروریستی خود در این کشور را (به‌رغم تعویق چندساله) از سر بگیرد.

این بحث اخیراً در مقاله قابل تأمل مشترکی توسط «جولیان بارنز»، «آدام گلدمن» و «مارک مازتی» در «نیویورک‌تایمز» منتشر شده است. نویسندگان مقاله باور دارند وضعیت بغرنج افغانستان احتمالاً سازمان سیا را ناچار به اتخاذ مأموریت‌های ضد تروریستی طولانی‌مدت خواهد کرد. این ادعا در حالی است که اظهارات مقام های آمریکایی نیز نشان می دهد آن‌ها در حال برنامه ریزی برای مقابله با تهدیدات امنیتی ناشی از هرج‌ومرج افغانستان هستند. ترس نهایی آمریکا این است که افغانستان به کندوی زنبورها (ستیزه‌جویان و تروریست های مختلف) تبدیل شود. وضعیتی شبیه به سوریه ۲۰۱۰ یا افغانستان دهه ۱۹۹۰. به باور بسیاری حتی اگر طالبان بخواهد جلوی این اتفاق را بگیرد سازمان‌های اطلاعاتی آمریکا به توانایی آن‌ها ایمان ندارد.

اما سازمان سیا چه اقداماتی می تواند انجام دهد؟ درحالی‌که این سازمان سیستم های گسترده و پایگاه های شنود خود در سراسر افغانستان را ازدست‌داده است. ضمن اینکه شبکه عوامل اطلاعاتی (انسانی) آن‌ها در افغانستان متلاشی‌شده  و در صورت فعال بودن نیز به آمریکایی ها یا عوامل دیپلماتیک سایر کشورهای غربی دسترسی ندارد تا اطلاعات خود را ارائه دهند. بنابراین آمریکایی ها ناچارند با کشورهای همسایه افغانستان وارد مذاکره شود تا از امکانات و مأموران آن‌ها برای انجام عملیات و تسلط اطلاعاتی استفاده کنند. اما با توجه به نفوذ پاکستان، روسیه و چین در افغانستان، آمریکا در موضع برتر قرار نخواهد گرفت. برای همین عدم حضور فیزیکی نیروهای آمریکا در افغانستان ضربه ای کاری به شبکه اطلاعاتی غرب وارد خواهد آورد و شرایط ظهور گروه‌های تروریستی موردنظر آمریکا تسهیل خواهد شد.

در این رابطه با اینکه بر مبنای برخی گزارش‌ها پنتاگون تلاش دارد با تکیه‌ بر حملات هوایی از ظهور القاعده و سایر گروه‌های تروریستی در افغانستان جلوگیری کند، اما کارشناسان و حتی برخی از نمایندگان کنگره درباره کارایی راهبردی که به «بر فراز افق» شهرت یافته و بر ادامه حملات پهپادی تأکید دارد ابراز تردید می‌کنند.

آنچه می تواند تغییر در اولویت سازمان های اطلاعاتی را تسهیل کند بروز شواهد مشخصی از قدرت‌گیری طالبان است. به‌بیان‌دیگر ضلع مهمی از آینده تحولات افغانستان با احتمال قدرت گیری القاعده گره‌خورده است.

به ادعای «دیوید کوهن» معاون سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا، شواهدی وجود دارد که می تواند نشانگر برنامه ریزی مجدد القاعده برای فعالیت در افغانستان باشد. این در حالی است که حضور القاعده در افغانستان دلیل اصلی حمله آمریکا به این کشور در سال ۲۰۰۱ بود. با حمله آمریکا این گروه شبه‌نظامی (به‌عنوان عامل حمله تروریستی یازده سپتامبر) متحمل خساراتی سنگین شد. برخی از آن‌ها کشته و اسیر شدند و تعدادی دیگر به سایر کشورهای منطقه فرار کردند.

به گزارش ایران مامن، بعد از بیست سال و با قدرت گیری مجدد طالبان در افغانستان این نگرانی وجود دارد که بار دیگر القاعده در این کشور جنگ‌زده فعالیت خود را از سر گیرد. نگرانی ها بدین خاطر است که القاعده در دهه ۱۹۹۰ و اوایل سال ۲۰۰۰ تحت رهبری اسامه بن‌لادن در سطوح بالا با طالبان همکاری داشت.

ارتباطات بین این دو گروه همچنان وجود دارد و ممکن است پس از خروج آمریکا و متحدان غربی اش از افغانستان گسترده و عمیق تر شود. این احتمالات موجب نگرانی سازمان‌های اطلاعاتی آمریکا شده است. اما همان‌طور که کوهن در نشست اطلاعات و امنیت ملی واشنگتن بر آن تأکید کرد تعطیلی سفارت آمریکا در کابل و برچیده شدن پایگاه های جاسوسی سازمان سیا در سراسر افغانستان توان این کشور برای مقابله احتمالی با القاعده را به‌صورت ملموسی کاهش داده است.

به‌صورت ملموس آنچه آمریکا و مقام های این کشور را نگران کرده دریافت گزارش های پراکنده از تحرکات القاعده در افغانستان است. در این رابطه کوهن به اطلاعاتی اشاره کرد که توسط کشورهای همسایه افغانستان جمع آوری شده اند. برای این منظور سازمان سیا برنامه ویژه ای برای تقویت همکاری‌های خود با کشورهای همسایه افغانستان دارد. به ادعای کوهن خوش‌بینانه‌ترین حالت این است که برای افزایش قدرت القاعده به حد سال ۲۰۰۰ حداقل دو سال زمان نیاز دارد.

در این خصوص، «کن مک کالوم» رئیس سازمان اطلاعات داخلی بریتانیا (MI5) گفته افراط‌گرایان در سراسر جهان با مشاهده پیروزی طالبان و خروج نیروهای آمریکایی و ناتو جسورتر شده اند. در همین رابطه بررسی ها و مشاهدات آن‌ها نشان می دهد در انگلستان بسیاری از گروه های تروریستی در تلاش برای ارتباط‌گیری با طالبان هستند. چرا که در باورشان افغانستان امروز به بهشتی برای برنامه های آن‌ها تبدیل شد. اینکه افغانستان تحت حکومت طالبان به پناهگاهی امن برای گروه های تروریستی جهت طرح های جدید بدل شود نگرانی بزرگی برای لندن و سایر کشورهای عضو ناتو محسوب می‌شود.