پیاپی و با خیال راحت تالاب بسوزانید!

خبرگزاری جمهوری اسلامی گزارشی را درباره وضعیت آتش‌سوزی در تالاب‌های کشور طی پنج سال و نیم گذشته منتشر ساخت که می‌گوید از سال ۱۳۹۵ تاکنون، هر ۱۲ روز یک‌بار یکی از تالاب‌های ایران دستخوش حریق شده است؛ آماری هولناک که نشان از بی‌حفاظ بودن این عرصه‌ها و گنجینه‌های طبیعی کشور دارد.

ایران نزدیک به ۳ میلیون هکتار تالاب دارد. تاکنون تعداد ۲۲۶ تالاب در ایران شناسایی شده که تا سال ۱۳۹۷ تعداد ۲۵ مورد از آن‌ها در زمره تالاب‌های بین‌المللی ثبت شده در کنوانسیون رامسر هستند. همچنان که اشاره شد این تعداد تالاب از سال ۹۵ تا چند روز پیش که تالاب انزلی آتش گرفت ۱۷۳ بار طعمه حریق شده‌اند.

بیشترین تعداد دفعات حریق نیز مربوط به استان مازندران بوده که در ۵.۵ سال بیش از ۵۰ بار تالاب‌های آن دچار حریق شده و تالاب میانکاله با رکورد ۳۹ بار آتش‌سوزی، بیشترین تعداد حریق را به خود اختصاص داده است. پس از آن نیز تالاب میانگران ایذه در استان خوزستان(۱۴ بار)، تالاب انزلی در استان گیلان (۱۳ بار)، تالاب هورالعظیم در استان خوزستان و زریبار در استان کردستان هریک ۱۲ بار در این سال‌ها با حریق مواجه شده‌اند.

درباره دلایل آتش‌سوزی تالاب‌ها گزارش‌های مختلفی منتشر شده و صاحب‌نظران حوزه محیط زیست درباره آن بارها سخن گفته‌اند.

در این زمینه «محمد دهدار» عضو هیات علمی دانشگاه آزاد لاهیجان می‌گوید: گرچه آتش‌سوزی‌های طبیعی در تالاب‌ها عمدتاً ناشی از وقوع صاعقه محتمل است، ولی در تمامی آتش‌سوزی‌های رخ داده در تالاب‌های کشور اعم از پریشان، شادگان، میانکاله، امیرکلایه، انزلی و… رد پای انسان به چشم می‌خورد.

به گفته وی، آتش به جا مانده از فعالیت‌های گردشگری و آتش زدن بقایای گیاهی مزارع نزدیک تالاب‌ها گرچه دو عامل غیر عمدی آتش‌سوزی تالاب‌ها به شمار می‌روند، ولی مهم‌ترین علت آتش‌سوزی پوشش گیاهی تالابی امید به تصرف اراضی تالابی و بعضاً انتقام‌جویی جوامع محلی است. در تالاب‌های بین المللی همچون انزلی، بوجاق، امیرکلایه و… به دلیل برخورداری از پشتوانه قانونی حفاظت مخصوصاً زمانی که با یکی از مناطق حفاظت شده نیز همپوشانی داشته باشند قاعدتاً پوشش گیاهی متراکم‌تر بوده و بیشتر مستعد آتش‌سوزی هستند و به واسطه تمرکز جوامع محلی به منظور برخورداری از کالاها و خدمات اکوسیستم اعم از ماهی، پرنده، آب، گیاه و… تنش‌های انسانی بیشتر است و چنانچه امکان تصرف اراضی تالابی در حاشیه‌ها وجود داشته باشد سرعت تخریب، تغییر کاربری اراضی تالابی و در نهایت فروپاشی تالاب بیشتر است.

در همین حال به نظر می‌رسد مجازات‌های آسیب زدن به گنجینه‌های محیط زیستی کشور به هیچ وجه بازدارنده نیست. به عنوان مثال رئیس نمایندگی محیط زیست شهرستان سروستان (استان فارس) ۲۲ شهریورماه اعلام کرد: سه نفر متهم به جرم آتش سوزی پوشش گیاهی تالاب مهارلو و استفاده از آب آلوده در تولید محصولات کشاورزی به جرم تهدید علیه بهداشت عمومی، به تحمل تنها هشت ماه حبس تعزیری محکوم شدند!

یازدهم شهریورماه هم دادستان انزلی اعلام داشت: با دستور قضایی عامل آتش افروزی در حدود ۴۰ هکتار از اراضی تالاب انزلی در منطقه چراغ پشتان این شهر بندری دستگیر شد.

پیش از آن و در جریان آتش‌سوزی قبلی تالاب انزلی، فرمانده انتظامی شهرستان بندرانزلی روز سوم اردیبهشت از دستگیری فردی ۵۵ ساله بعنوان متهم اصلی آتش سوزی تالاب انزلی، خبر داد.

در همین حال، احکام آتش‌افروزان یا اعلام نشده و نمی‌شود یا مجازات‌های آنان هیچ سنخیتی با تبعات و خسارات هولناک جرمشان ندارد.