بحران قره‌باغ در یک نگاه

ارمنستان و جمهوری آذربایجان با میانجی‌گری روسیه به توافق جدیدی برای آتش‌بس در قره‌باغ دست یافته‌اند؛ توافقی که البته تردیدهایی جدی درباره پایداری آن وجود دارد.

از وقوع جنگ در قره‌باغ (ششم مهر- ۲۷ سپتامبر) حدود ۶ هفته می‌گذرد؛ جنگی که منابع مختلف از جمله روس‌ها می‌گویند با تحرکات نظامی آذری‌ها برای بازپس‌گیری مناطق اشغالی به راه افتاده است.

در هفته دوم جنگ یعنی ۱۸مهر باکو و ایروان یک بار با وساطت مسکو و بار دیگر با وساطت فرانسه، روسیه و آمریکا در تاریخ ۲۷ مهر به آتش‌بس بشردوستانه رضایت داده بودند که هر دو بلافاصله نقض شد.

سال ۱۹۹۴ دو طرف توافق نامه آتش بس امضا کردند، اما این توافق نامه بارها نقض شده است.

به گزارش ایران مامن، گسترش ابعاد بحران در قره‌باغ، نگرانی از سرازیری جریان‌های تکفیری به منطقه، کش‌وقوس‌های میان بازیگران بحران مثل روسیه، ترکیه و نیز رویکرد ایران، نگاه بسیاری را به بحران قره‌باغ دوخته است.

دو روز پیش «الهام علی‌اف» رئیس‌جمهور آذربایجان از تصرف شوشا، دومین شهر بزرگ قره‌باغ خبر داد. مقامات ارمنستان اما می‌گویند درگیری‌ها در منطقه ادامه دارد. تصرف شوشا زمینه‌ساز شادی خیابانی آذری‌ها و اعتراضات ارمنی‌ها در کشورشان شد.

از زمان بروز درگیری‌ها در قره‌باغ، حداقل هزار نفر کشته و ده‌ها هزار نفر هم بی خانمان شده‌اند.

کمی بعد از فروپاشی شوروی در سال ۱۹۹۲، قره‌باغ که جمهوری خودمختار و جزئی از آذربایجان بود با کمک ارمنستان اعلام استقلال کرد هرچند تا امروز هیچ کشوری حتی خود ارمنستان استقلال قره‌باغ را به رسمیت نشناخته است.

در آن مقطع، ارمنستان با کمک روسیه برای اینکه آذربایجان به طور مستقیم به قره‌باغ حمله نکند ۷ شهر حائل بین قره‌باغ و آذربایجان را اشغال و نیروهای خود را در آنجا مستقر کرد.

نکته مهم در این منازعه اینکه اکثریت اهالی قره‌باغ ارمنی و مخالف حاکمیت باکو هستند.

اکنون مساله قره‌باغ دو بخش دارد؛ یک بخش به ۷ شهر اشغال شده مربوط است که ارمنستان هم درباره آن بحثی ندارد. یک بحث حقوقی هم مطرح است.

جمهوری خودمختار قره‌باغ بعد از فروپاشی شوروی اعلام کرده که می‌تواند مانند بقیه کشورها مستقل شود. روسیه در آن زمان اعلام کرد قره‌باغ به دلیل نداشتن مشخصه‌های یک کشور همچون قلمرو وسیع و جمعیت نمی‌تواند مستقل شود ولی قره‌باغ این بحث را رد کرد.

همه اقدامات میانجیگرانه که تاکنون از طریق شورای امنیت، گروه مینسک به ریاست روسیه، آمریکا و فرانسه و همسایگانی نظیر ایران انجام شده، به دلیل ادامه اشغال ۷ شهر آذربایجان نتیجه بخش نبوده است.