هفت خان بازگشت بایدن به برجام

«جو بایدن» نامزد برنده دموکرات ها در حالی حدود دو هفته دیگر به عنوان رئیس جمهوری آمریکا وارد کاخ سفید خواهد شد که برای تحقق یکی از شعارهایش یعنی بازگشت به برجام راه همواری نخواهد داشت.

یکی از دلایلی که بازگشت بایدن را به برجام دشوار می سازد، تلاش او برای بهره گیری از فشار حداکثری است که ترامپ از اردیبهشت ۱۳۹۷ به دنبال خروج از توافق هسته ای علیه تهران آغاز کرد. وعده بازگشت به برجام که بایدن در طول رقابت های انتخاباتی مطرح می کرد به تدریج شکل دیگری به خود گرفت و با شرط و شروطی همراه شد.

دلیل دیگری که رویکرد تهاجمی آمریکای بایدن را در برابر ایران تقویت می کند، ترمیم مناسبات فراآتلانتیک است؛ مناسباتی که در دولت ترامپ بیش از پیش به تیرگی گرایید. هنوز پای رئیس جمهوری منتخب به کاخ سفید نرسیده که نشانه هایی از ترمیم روابط بین آمریکا و اروپا به چشم می خورد. تکرار همدستی آتلانتیکی را می توان در موضع گیری های برجامی سران تروئیکای اروپا به وضوح دید به طوری که در این روزها «هایکو ماس» وزیر خارجه آلمان به تریبون و بلندگوی مطالبات آمریکا و صدای بایدن در مذاکرات ۱+۴ تبدیل شده است.

وزیر خارجه آلمان پانزدهم آذرماه در گفت وگو با مجله «اشپیگل» از ضرورت طرح مسائل منطقه ای و موشکی ایران در مذاکرات برجامی سخن به میان آورد و تاکید کرد «ما انتظارات واضحی از ایران داریم: هیچ سلاح هسته‌ای و برنامه موشک بالستیکی که کل منطقه را تهدید کند، نداشته باشد و نقش دیگری در منطقه ایفا کند». او همچنین روز دوشنبه یکم دی ماه نیز در نشست وزرای خارجه کشورهای عضو برجام با طرح ادعای همیشگی، توافق هسته ای را «مارپیچ نزولی» توصیف و با لحن تهدیدآمیزی تاکید کرد که «ما امروز بر سر یک دوراهی ایستاده‌ایم و تکلیف بقای توافق هسته‌ای با ایران یا عدم بقای آن در هفته‌ها و ماه‌های آینده مشخص خواهد شد».

در کنار این موانع مجلس سنایی است که اکثریت جمهوریخواه بر کرسی های آن تکیه زده اند. آنها در روزهای پایانی دولت ترامپ از تلاش برای دشوار ساختن مسیر بازگشت آمریکا به برجام دست نکشیده اند؛ همانند طرحی که اخیر «تد کروز» سناتور جمهوریخواه و عضو کمیته روابط خارجی سنا ارایه داد.

این سناتور که دشمنی وی با ایران و مخالفت او با برجام بر کسی پوشیده نیست، روز سه‌شنبه دوم دی‌ماه در نامه ای به ترامپ و «مایک پمپئو» وزیر خارجه او پیشنهاد ارجاع برجام به سنا را داد تا این توافق از سوی جمهوریخواهان رد شود. در این صورت بایدن برای بازگشت به برجام نیاز به کسب آرای دوسوم سناتورها را دارد که کسب این شمار آرا آن هم در مجلسی که اکثریت جمهوریخواه بر کرسی های آن تکیه زده اند، امکان پذیر نیست.

در کنار همه این مسائل باید به تنش های اخیر منطقه خلیج فارس اشاره کرد که اگر به درگیری نظامی حتی به صورت محدود منتهی شود کار بایدن را برای بازگشت به برجام دشوارتر می‌سازد.