«ممنوع الخروج» می‌کنید که ازدواج نمی‌کنند

موضوع ممنوع الخروج شدن در سال های اخیر به کابوس زنان نخبه و ورزشکاری تبدیل شده که در کنار همسر و مادر بودن، علاقه شخصی خود را دنبال و به قهرمانی رسیده‌اند اما با یک «مهر خروج ممنوع» آرزوهایشان را بر باد رفته می بینند.

ممنوع الخروجی «سمیرا زرگری» سرمربی تیم ملی اسکی آلپاین بانوان در صدر خبرهای ورزشی می چرخد؛ خبری که در چند سال اخیر موارد متعددی از آن را شاهد بودیم که همسران ورزشکاران زن تیم ملی به دلیل اختلافات خانوادگی اجازه خروج آنان را از کشور نداده اند.

چندی پیش، ممنوع الخروج بودن «نیلوفر اردلان» کاپیتان تیم ملی فوتسال بانوان ایران از سوی همسرش در آستانه مسابقات قهرمانی آسیا در سال ۹۴ خبرساز و با وجود تمام اعتراضاتی که به این موضوع شد، این ورزشکار زن از مسابقات قهرمانی آسیا جا ماند.

یک سال بعد، همسر «زهرا نعمتی» عضو تیم‌ملی تیراندازی با کمان بانوان معلول ایران اعلام کرد که در جهت مخالفت با درخواست طلاق او، از فدراسیون جانبازان و معلولین و فدراسیون تیر و کمان درخواست کردم که وی را به اردوهای تیم ملی دعوت نکنند و حتی او را ممنوع‌الخروج کرده‌ام تا نتواند در هیچ تورنمنت برون‌مرزی شرکت کند. هر چند در نهایت مشکل نعمتی حل شد و وی توانست در مسابقات حضور یابد ولی این موضوع تبدیل به اهرم فشار برخی همسران ورزشکاران زن برای شرکت در مسابقات در خارج از کشور شد.

طرح تسهیل خروج بانوان نخبه همچنان خاک می خورد

در این زمان بود که اعضای فراکسیون زنان مجلس شورای اسلامی تصمیم به اصلاح قانون گذرنامه و بازنگری در آن کردند و طرح اصلاح بند ٣ ماده ١٨ قانون صدور گذرنامه را ارائه کردند که بر اساس اصلاحیه، زنانی که خواهان حضور در المپیادهای علمی، اقتصادی، ورزشی و فرهنگی هستند در صورتی که همسرشان اجازه خروج از کشور را به آنها ندهد با مجوز دستگاه ذیربط یا دادستان یا دادگاه صالحه می توانند از کشور خارج شوند.

این طرح  با عنوان طرح تسهیل خروج بانوان نخبه در جلسه ۱۴ مرداد ۹۷ با رای بالای اعضای کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس تصویب شد و در دستور کار بررسی در صحن علنی خانه ملت قرار گرفت.

«طیبه سیاوشی» نماینده وقت مردم تهران در مجلس شورای اسلامی در همان زمان درباره این طرح توضیح داد که تصویب این طرح بدان معنا است که اگر در وهله اول دستگاه ذیربط اجازه خروج این زنان از کشور را نداد ، آنها از طریق دادستان می توانند از کشور خارج شوند و اگر دادستان نیز دستور خروج از کشور را نداد از طریق دادگاه صالحه می توانند اقدام کنند و حکم بگیرند.

عضو وقت فراکسیون زنان مجلس دهم خاطرنشان کرد: هم اکنون اگر همسر خانمی اذن خروج از کشور را به وی ندهد تنها با اجازه دادستان می تواند از کشور خارج شود و مراحلی مثل دستگاه ذیربط و دادگاه صالحه برای آنان وجود ندارد.

سیاوشی ادامه داد: این طرح برای بررسی نهایی به صحن مجلس ارجاع شده و اگر تصویب نهایی و شورای نگهبان هم آن را تایید کند در کشور اجرایی می شود.

این طرح به تصویب مجلس دهم نرسید و راهی مجلس یازدهم شد غافل از اینکه هر گونه تاخیر در تصویب آن، تکرار خروج زنان نخبه و ورزشکار است و علاوه بر وارد کردن آسیب جدی روحی و روانی برای زنان قهرمان کشورمان دارد، دلسردکننده سایر زنان برای دست یافتن به آرمان هایشان است.

ممنوع الخروج کردن در مقوله خشونت خانگی می گنجد

آسیب های روحی روانی یادشده را «پروانه محمدخانی» روانشناس بالینی و مشاور خانواده نوعی خشونت خانگی عنوان کرد و گفت: ممنوع الخروج شدن چالش همه زنان سرزمین ما بخصوص زنانی است که سال ها از زندگی خود را در عرصه های علمی و ورزشی وقف کرده اند و منتظر چیدن میوه این تلاش های خود هستند که ناگهان از سوی نزدیکترین فرد زندگی خود با مانع روبه رو می شوند.

وی ادامه داد: این مورد هم جزء موارد اعمال خشونت خانگی با محدودسازی و کنترل محسوب می شود؛ اینکه اجازه یک فرد بالغ با توجه به تمام توانمندی های فیزیکی و ذهنی که دارد و نیازی به مراقبت از سوی دیگران ندارد و قائم به خود است، به دست همسرش باشد نوعی خشونت است.

این روانشناس بالینی با بیان اینکه انسان بالفطره وقتی همه اختیارات را داشته و قوانین و مقررات تا درجات زیادی دست آنان را در اعمال شرایط و رفتارهایی که می تواند به دیگری آسیب بزند، باز گذاشته باشد، درست عمل نمی کنند، خاطرنشان کرد: در این شرایط، ضرورت اصلاح و بروزرسانی قوانین دوچندان است.

محمدخانی، در بخشی دیگر از سخنان خود، به پیامدها و اثرات روحی روانی این نوع خشونت های خانگی بر روی زنان اشاره کرد و گفت: احساس ناامیدی، درماندگی، افسردگی، خشمگین بودن نسبت به شرایطی که محدودیت زا و کنترل کننده است و تشدید بدبینی ها نسبت به قوانین از پیامدهای این نوع خشونت خانگی است.

وی با تاکید بر اینکه این نوع قوانین مردسالارانه، عامل کم شدن تمایل ازدواج می شود، خاطرنشان کرد: از نسل جوان وقتی در مورد ازدواج و چرایی عدم تمایل به ازدواج سوال می شود متفق القول بر آزادی عملی که در دوره مجردی دارند اشاره می کنند و به آن می بالند. پس باید تلاش کرد تا با کنار زدن قوانین دست و پاگیر، کاری کرد که دختران و پسران به اینجا نرسند که هر یک مانع پیشرفت دیگری است.

محمدخانی تصریح کرد: البته که یک زن در درجاتی نیاز به حامی و حمایت کننده دارد اما باید این فلسفه آموزش داده شود که حفاظت و مراقبت به معنای محدودسازی و کنترل نیست.