دورخیز رفیق پوتین به سمت ریاست‌ جمهوری دائمی

همه‌پرسی تغییر قانون اساسی روسیه چهارشنبه هفته گذشته (یازدهم تیرماه- اول جولای) پس از یک هفته برگزاری به پایان رسید و همانطور که انتظار می‌رفت و نظرسنجی‌های دولتی هم نشان می‌داد همه چیز بر وفق مراد «ولادیمیر پوتین» به پایان رسید.

تحقق رؤیای رئیس‌جمهوری ابدی

‌در مراکز رأی‌گیری در روسیه قانون نخست این بود که «ماسک بزنید» و «دستکش بپوشید»؛ اما اگر ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور، هستید، می‌توانید این قانون را مانند تمام قوانین نادیده بگیرید و بدون ماسک و دستکش به اصلاحات قانون اساسی رأی بدهید؛ قانون اساسی‌ای که پیش‌از‌این پوتین گفته بود «هرگز» آن را تغییر نخواهد داد.‌ پوتین می‌گوید که برای قوی‌ترکردن کشور، برای دفاع از تاریخ و قهرمانان روسیه این اصلاحات را درخواست کرده است؛ اما منتقدانش می‌گویند که این سخنان برای پوشش اهداف اصلی کرملین هستند. آنان بر این باورند که پوتین و حلقه نزدیکان به او وانمود می‌کنند که روسیه به این تغییرات احتیاج دارد؛ ولی نکته اصلی آن است که پوتین تا ابد رئیس‌جمهوری روسیه باقی می‌ماند.

به گزارش ایران مامن از روزنامه شرق، برای برخی از شهروندان روسیه این چشم‌اندازی نگران‌کننده است. آنان با حضور در مراکز رأی‌گیری به این تغییر رأی منفی دادند؛ اما همان‌طور که انتظار می‌رود، تمام امید آنان برای مبارزه با این خواسته کاخ‌ کرملین نقش بر آب شد. حتی پیش از آغاز برگزاری این همه‌پرسی، مبارزه برای جلوگیری از اصلاحات ممنوع شده بود. این شهروندان روس بر این باورند که در چنین شرایطی روسیه به سمت دیکتاتوری می‌رود و از‌این‌پس آزادی‌های سیاسی در این کشور محدودتر از گذشته خواهد شد و بر این نکته تأکید می‌کنند که پوتین باید از مقامش کناره‌گیری کند.

اما در کاخ کرملین ماجرا به گونه‌ای دیگر در جریان است. پوتین و نزدیکان او از نتایج همه‌پرسی راضی و خشنود هستند. طبق نتایج اعلام‌شده، ۷۷.۹۲ درصد شرکت‌کنندگان به نفع تغییرات قانون اساسی رأی داده‌اند و به‌این‌ترتیب پوتین حق شرکت در دو دوره دیگر از انتخابات‌ ریاست‌جمهوری را به‌ دست خواهد آورد و می‌تواند ۱۶ سال دیگر یعنی تا ۸۳‌سالگی در این مقام باقی بماند.

پوتین که اکنون ۶۷ سال دارد، از آگوست ۱۹۹۹ رکن اصلی قدرت اجرائی در روسیه بوده است. او در ۲۰ سال گذشته، چه در مقام رئیس‌جمهور و چه در مقام نخست‌وزیر، کم‌و‌‌بیش بی‌مدعی و یک‌تنه بر روسیه فرمان رانده و پس از «ژوزف استالین» طولانی‌ترین دوره رهبری را در تمام دوران اتحاد جماهیر شوروی و روسیه داشته است.

قوانین جدید اختیارات رئیس دولت را گسترش می‌دهد؛ اما شامل برخی امور اجتماعی مانند تعدیل بازنشستگی سالانه و محدودیت حقوق همجنس‌گرایان است. در قانون اساسی جدید، باور به خدا، مصونیت قضائی رؤسای‌جمهوری روسیه، ازدواج در مفهوم پیوند بین زن و مرد به‌عنوان یک الزام طرح شده و دولت باید حداقل دستمزد را بالاتر از خط فقر رسمی تعیین کند و به‌علاوه، مستمری بازنشستگان را بر‌اساس تورم به‌طور منظم افزایش دهد.

همچنین روسیه می‌تواند احکام صادرشده در دادگاه‌های بین‌المللی را که خلاف قانون اساسی جدیدش ارزیابی می‌شوند، نادیده بگیرد. این قانون اساسی از سوی دیگر، واگذاری هر قلمرویی از روسیه به هر قدرت خارجی را غیرقانونی اعلام می‌کند.

پیش‌از‌این هر دو پارلمان روسیه این تغییرات را تصویب کرده‌اند؛ اما ولادیمیر پوتین دستور داد که این اصلاحات به رأی مردم گذاشته شود تا به آن مشروعیت بیشتری بدهد.

همه‌پرسی تغییر قانون اساسی در زمان همه‌گیری ویروس کرونا در روسیه برگزار شد. نرخ مشارکت در این انتخابات مهم بود و به‌همین‌سبب مشوق‌هایی مانند شرکت در بخت‌آزمایی با چشم‌انداز جوایزی مانند وسایل خانگی مورد نیاز مردم و انواع خودروها برای برندگان در نظر گرفته شده بود.

منتقدان می‌گویند پوتین با این ترفندها درصدد بسیج مردم و آوردن آنها پای صندوق‌های رأی بود و به‌همین‌سبب انتخابات تحریف‌ شده است. به باور آنان هدف اصلی پوتین این است که همچنان می‌خواهد تزار روس باقی بماند؛ اما خود او می‌گوید که هنوز درباره نقش‌ خود در آینده تصمیم‌گیری نکرده است.

با‌این‌حال منتقدان او مطمئن هستند که پوتین در انتخابات ریاست‌جمهوری بعدی شرکت خواهد کرد و تا ۲۰۳۶ زمامداری را به هیچ فرد دیگری واگذار نخواهد کرد. در‌این‌حال نظرسنجی‌ها حاکی از کاهش محبوبیت او در بین روس‌هاست. پوتین که زمانی از پشتیبانی ۹۰‌درصدی شهروندان روس برخوردار بود، اکنون فقط حمایت ۶۰درصد از آنان را پشت‌سر خود می‌بیند؛ هرچند به باور حامیان او، این میزان از حمایت بسیار بالاست.

«هاوارد آموس»، روزنامه‌نگار و تحلیلگر مسائل روسیه، در کتابش که به‌تازگی منتشر شده، درباره شخصیت و زندگی پوتین از زمانی ‌که در کاگ‌ب فعالیت می‌کرده تا وقتی ‌که کرسی ریاست‌جمهوری روسیه را در دست گرفت، می‌نویسد که رئیس‌جمهوری روسیه به واسطه فعالیت در این سازمان اطلاعاتی، همیشه مانند یک جاسوس فکر می‌کند. او خم‌شدنی نیست؛ اما می‌توان شکستش داد. تاکنون افراد انگشت‌شماری درباره فعالیت‌های پوتین در کاگ‌ب سخن گفته‌اند. یکی از آنان «کاترین بلتون» است.

روزنامه‌نگاری که در کتاب جدید خود با عنوان «ملت پوتین: چطور کا‌‌‌گ‌‌ب روسیه را پس گرفت و در مقابل غرب ایستاد»، ادعا می‌کند که پوتین هیچ‌گاه از مأموریت احیای قدرت کا‌گ‌‌ب پا پس نکشید. بلتون در اثر خود، رد همه مشاغل پوتین و حلقه نزدیکانش را از جاسوسی میانه‌پایه در دهه ۱۹۸۰ تا رده‌های بالای امنیتی در دهه ۱۹۹۰ و رسیدن به رأس هرم سیاست و تجارت روسیه گرفته است. او معتقد است: آنان سیستمی را ساخته‌اند که از دستورالعمل‌های کا‌گ‌‌ب برای حفظ قدرت، دست‌کاری‌کردن میلیاردها دلار جریان پولی و گسترش نفوذ روسیه در غرب استفاده می‌کند. حال منتقدان رئیس‌جمهوری روسیه می‌گویند ریاست چنین فردی با چنین تفکراتی، دموکراسی را در کشور از بین می‌برد و آنان آماده‌اند که مانع تحقق رؤیای چندین‌ساله پوتین شوند.

کرونا به نفع پوتین

الکسی ناوالنی رهبر  اپوزیسیون روسیه، با اشاره به تخلفات انجام‌شده در همه‌پرسی تغییر قانون اساسی، اعلام کرده که نتایج این رفراندوم را نمی‌پذیرد. او می‌گوید که به‌علت شیوع بیماری کووید-۱۹ از برگزاری تجمعات اعتراضی صرف‌نظر می‌کند؛ اما در پاییز سال جاری، علیه این رفراندوم تظاهرات خواهد کرد.

ناوالنی در پیام ویدئویی همچنین تأکید می‌کند: «آنچه پوتین از آن بیش از هر چیز دیگری واهمه دارد، دیدن مردم معترض در خیابان‌هاست. پس از فروکش‌کردن شیوع کرونا، «همراه با صدها هزار و چه‌بسا میلیون‌ها‌ نفر از مردم» به خیابان خواهد آمد».‌حزب کمونیست روسیه نیز که یکی از احزاب مهم مخالف دولت پوتین محسوب‌ می‌شود، از حامیان خود خواسته بود به این همه‌پرسی رأی منفی بدهند و از نقض مقررات و بروز تخلف در جریان رأی‌گیری نیز انتقاد کرده است. «گنادی زیوگانف»، رهبر این حزب، می‌گوید روس‌ها باید با دقت درباره تداوم سیاست‌های ولادیمیر پوتین که باعث وخامت وضع اقتصادی کشور شده، تصمیم بگیرند.

«گلب پاولوفسکی»، تحلیلگر سیاسی و مشاور سیاسی سابق کرملین که او نیز اکنون از مخالفان سیاست‌های مسکو به‌ شمار می‌رود، نیز می‌گوید که فشار بی‌امان برای برگزاری رأی‌گیری، با وجود سطح بالایی از همه‌گیری ویروس کرونا، نشان‌دهنده آسیب‌پذیری بالقوه رهبر روسیه است؛ چراکه پوتین به حلقه نزدیکانش اعتماد ندارد و نگران آینده است و برای تحقق رؤیایش نیازمند حمایت عمومی است.

اما برخی دیگر از شهروندان مسکو می‌گویند که با پیروی از احساسات میهن‌پرستانه به این رأی‌گیری آمده‌اند و ابقای پوتین به نفع روسیه خواهد بود؛ برای مثال، با شرکت در این رأی‌گیری به حفظ کنترل کریمه از سوی روسیه و حمایت از «حقیقت تاریخی» روسیه رأی داده‌اند. آنها همچنین گفته‌اند که از ماندن ولادیمیر پوتین در قدرت خوشحال‌اند.

یکی از پیرمردان روس موافق با این همه‌پرسی به بی‌بی‌سی می‌گوید: «اگر کاپیتان کشتی مسیر درست را طی می‌کند، چرا او را تغییر بدهیم؟»؛ اما آنچه بیش از حد ولادیمیر پوتین را نگران کرده است، کاهش محبوبیتش میان جوانان روس است؛ گروه‌هایی که معتقدند پوتین هم رئیس‌جمهوری اقتدارگراست، هم سیاست‌های خارجی او بر‌اساس منافع کشورشان اتخاذ نمی‌شود. آنان در حقیقت به دنبال آزادی‌های سیاسی و رفاه اقتصادی هستند که تحت فرماندهی پوتین نادیده گرفته می‌شوند؛ اما واقعیت این است که تقریبا هیچ نشانی از فروپاشی قریب‌الوقوع سیاسی یا درهم‌شکستن پوتین چه به‌ واسطه رقبای داخلی یا توطئه خارجی‌ دیده نمی‌شود.