تنها سلاح غرب مقابل پوتین

تصور غالب در جهان این است که غرب برابر پوتین همانطور مماشات می‌کند که در مقابل هیتلر در سال ۱۹۳۹ و این رئیس‌جمهوری روسیه را در پیشروی‌هایش در اوکراین و شرق اروپا جری‌تر می‌سازد.

مسکو اعلام کرده همین سناریو برای سوئد و فنلاند محتمل است اگر این دو کشور به سمت ناتو حرکت کنند.

با این حال، برخی تحلیلگران می‌گویند غرب از ابتدا قصد کشاندن رقیب شرقی را به تله فرسایشی جنگ را داشته و تبعات تهاجم روس‌ها به اوکراین در بلندمدت آشکار خواهد شد.

به دنبال حمله روسیه به اوکراین، رئیس جمهور آمریکا از بسته تحریمی خود رونمایی کرده است. جو بایدن روز پنج‌شنبه اعلام کرد که نظام بانکی و بخش‌های فناوری و هوافضای روسیه را تحریم خواهد کرد.

«جرمی هرب» و «فیل ماتینگلی» در گزارش ۲۴ فوریه در «سی‌ان‌ان» نوشتند، اگرچه آمریکا و اروپا در هدف قرار دادن مسکو دیرهنگام عمل کرده و کوتاهی کردند؛ با این حال، مقیاس این بسته تحریمی نشان‌دهنده بزرگ ترین و مهم‌ترین مجازات اقتصادی علیه کشوری با اقتصادی به اندازه روسیه و درهم‌تنیدگی با اقتصاد جهانی است.

اقدامات تنبیهی و تحریمی آمریکا شامل طیف گسترده‌ای از تحریم‌ها می‌شود: از مسدود کردن دارایی‌های بانک‌های بزرگ تا استقراض و ازمحدودیت در سهام تا بخش معادن، حمل‌ونقل و بخش‌های لجستیک.

به نوشته «هرب- ماتینگلی» این بسته شامل تلاش‌هایی بزرگ‌مقیاس تا امروز است برای جلوگیری از دسترسی روس‌ها به فناوری در بخش‌های نظامی و صنعتی حساس. این بسته شامل تحریم فرزندان مقام‌ها (اعم از بازیگران کلیدی، بازرگانان و تاجران بزرگ) در حلقه نزدیکان پوتین می‌شود.

این تحریم‌ها در هماهنگی با متحدان غربی گرفته می‌شود و نشان‌دهنده نمایش قدرت و ابراز خشم اروپا در برابر اقدامات پوتین است و همزمان تلاش می‌شود تا جلوی حفره‌های بالقوه ای که شرکت های روسی از طریق آنها می‌توانند سوءاستفاده کنند، گرفته شود.

«جولیا فریدلندر» یکی از مقام‌های سابق وزارت خزانه‌داری و شورای امنیت ملی و مدیر ابتکار عمل اقتصادی در شورای آتلانتیک می‌گوید: «این تحریم‌ها از نظر قدرت کاملا بی‌سابقه هستند. این تحریم‌ها به راستی بازارهای مالی روسیه و توانایی این کشور در جابه‌جایی پول را هدف خواهد گرفت.»

به نوشته «دنیای اقتصاد» چند روزی بود که بایدن و دیگر مقام‌های ارشد آمریکا سخن از تحریم‌های ویرانگر علیه روسیه بر زبان می‌آوردند. برخی این را بلوف تلقی می‌کردند؛ اما تحریم‌های روز پنج‌شنبه نشان داد که این تحریم‌ها بلوف نیست؛ زیرا بانک‌‌هایی که مجموعا بیش از یک‌تریلیون دلار دارایی داشتند، با مجازات‌‌های گسترده‌‌ای مواجه شده‌اند.

برخی مقام‌های اوکراینی و آمریکایی از بایدن خواستند تا مقیاس و اندازه تحریم‌ها را گسترده سازد. به‌طور مثال، ولادیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین در توییتی نوشت: «ما خواستار قطع ارتباط روسیه از سیستم سوئیفت هستیم.»

با این حال، بایدن روز پنج‌شنبه در جمع خبرنگاران اعلام کرد که «تحریم شخص پوتین و قطع دسترسی این کشور به سوئیفت روی میز است» اما وی آشکارا تصریح کرد که اروپا هنوز تمایلی ندارد تا به سوی قطع دسترسی روسیه به سوئیفت به پیش برود. بایدن گفت: «این همچنان یک گزینه است؛ اما این چیزی نیست که اروپا خواهان آن باشد.» این سخن بایدن تاکیدی است بر این دیدگاه که اروپا در این مرحله تمایلی ندارد تا بر سر سوئیفت با روسیه سر شاخ شود. بعید است که تحریم شخص پوتین تاثیری بر دارایی‌های او داشته باشد؛ اما می‌تواند اهمیت نمادین داشته باشد.

از سوی دیگر رسانه‌ها می‌گویند پوتین از ابزارهای انرژی خود برای مقابله با تحریم‌های غرب و نیازمندی‌های اروپا به گاز استفاده خواهد کرد و اگر قرار بود تحریم‌های اروپا و آمریکا جواب دهند، در همان سال‌های بعد از ۲۰۱۴ و اشغال کریمه جلوی پیشروی‌های روسیه را می‌گرفت.

با این حال «صدای آلمان» در گزارشی مدعی شده اروپا سهمی ۵۰ درصدی در کل صادرات نفتی و ۸۰ درصدی در صادرات گاز روسیه دارد. اقتصاد روسیه بصورت چشمگیری وابسته به صادرات نفت و گاز است و از دست دادن بازارهای اروپایی برای این کشور تبعات بسیار سنگین‌تری دارد؛ چرا که شاید اروپا بتواند منابع دیگر را تا حدودی جایگزین نفت و گاز روسیه کند، اما روسیه زیرساخت‌های لازم برای جبران افت صادرات نفت و گاز به اروپا توسط بازارهای دیگر را ندارد.