امیرحسین غلامزاده نطنزی
امیری که اسیر زمانه نشد
«کار به جایی کشیده شده که از امپراطوری روس برای امام جمعه طهران انفیه‌دان الماس هدیه می‌فرستند…» ؛ این جمله قسمتی از دیالوگ سریال ماندگار «امیرکبیر» با بازی و کارگردانی «سعید نیکپور» در نقش امیرکبیر است که هیچ‌گاه برای ایرانیان رنگ زنگار نمی‌گیرد.
بیستم دی‌ماه سال‌روز مرگ مردی بزرگ از تبار ایرانیان است که در مدت کوتاه صدرات خود در عهد ناصرالدین شاه قاجار توانست خدمات ارزنده‌ای را برای ایران و ایرانیان انجام دهد، آن هم درست در سلسله‌ای که به دلیل بی‌کفایتی شاهانش، بخش وسیعی از خاک ایران با قراردادهای ننگین ترکمانچای و گلستان، از کشور جدا شده و به امپراطوری روس تقدیم شده بود.
میرزا تقی فراهانی در ۱۹ دی سال ۱۱۸۵ خورشیدی در روستای «نوقند» در منطقه فراهان متولد شد. با اطفال خردسال قائم مقام اول هم بازی بود و نقل شده که در کودکی ناهار اولاد قائم مقام اول را می‌آورد و درِ حجره معلم آن‌ها می‌ایستاده تا ظروف غذا را برگرداند. در این زمان آنچه را معلم به آن‌ها می‌آموخت فرامی‌گرفت.
نقل است روزی قائم مقام برای آزمودن فرزندانش وارد شد و هر چه از آن‌ها پرسید جواب درست ندادند و میرزا تقی پاسخ می‌داد. او وقتی هوش و درایت و علاقه وافر این پسر را دید در تعلیم و تربیت وی کوشش کرد.
تصویری از امیرکبیر (نشسته در میانه) در لباس نظامی که ترک‌ها از آرشیو دوره عثمانی استخراج کرده‌اند
میرزا تقی در خانه قائم‌مقام تربیت شد و در جوانی توانست سمت منشی‌گری قائم‌مقام را به‌دست آورَد. هنگامی‌که میرزا ابوالقاسم قائم مقام به منصب صدارت محمدشاه رسید، میرزا تقی‌خان را به برادرزاده خود میرزا اسحاق سپرد.
بعد از مرگ قائم مقام نیز میرزا تقی تا جایی پیش رفت که توانست به مقام معلمی ولیعهد محمدشاه یعنی ناصرالدین میرزا نایل شده و نقش مهمی در رسیدن وی به مقام پادشاهی داشته باشد. درست در همین دوران بود که به مقام صدراعظمی ناصرالدین شاه هم نایل شد و دست به اصلاحات اساسی در امور ایران زد.
و اما در دهه ۶۰ و درست در زمانی که کشورمان با مشکلات زیاد و بدعهدی‌های دولت‌های مقتدر دوران در جنگ با عراق روبرو بود، مراحل ساخت سریال امیرکبیر کلید خورد. هرچند دیالوگ‌ها و متن فیلمنامه که به قلم «پرویز زاهدی» نوشته شده بود، همواره با تحسین و تایید مخاطب همراه بود، اما کمتر کسی به محتوا و تاثیرات این فیلمنامه توجه عمیق داشت.
دخالت‌های بی‌امان دولت‌های روس و انگلیس که ایران را عملا به مستعمراتی برای این کشورها بدل کرده بود برای جامعه زمانه امیر هم به نحوی تشریح می‌شد که گویی روسیه چون «دایه مهربان‌تر از مادر» هر کاری انجام داده به نفع ملت بوده و کسی هم نباید در این حوزه انتقادی داشته باشد.
دیالوگ میرزا تقی‌خان در بخش‌هایی از این سریال که در محضر شاه ایران می‌گوید، همچنان از اهمیت و جذابیت بالایی برخوردار است و می‌تواند ذهن هر مخاطبی را به تفکری عمیق فرو برد. در بخش‌هایی از این سریال امیر می‌گوید:
«کار به جایی کشیده شده که از امپراطوری روس برای امام جمعه طهران انفیه‌دان الماس هدیه می‌فرستند»
«لرد پالمرستون (سفیر بریتانیا) هم نامه تفقد یک جهتی می‌نویسد»
یا در جایی دیگر بیان می‌دارد؛
«هر که را می‌بینی عادت به لقمه حرام کرده و معلوم نیست ایران را کی باید حفظ کند؟»
سعید نیکپور بازیگر نقش امیر
با این حال، تاسیس دارالفنون، انتشار روزنامه وقایع اتفاقیه، واکسیناسیون عمومی، رسیدگی به وضع مالیه، زراعت، صنایع و قشون از اقدامات مهمی بود که وی به رغم مداخله استعمارگران و عادت بسیاری به لقمه حرام و … به انجام رساند. در این میان، آنچه که بیش از هر چیز می‌تواند مهم جلوه کند، نوع نگاه و رویکردی است که او به امور سیاسی و نظامی ایران آن زمان داشت و همین امر موجب شد تا اقداماتی این چنین را برای جامعه ایرانی رقم بزند.
در اوضاع و احوالی که حتی تماشای یک سریال نمایش خانگی هم می‌تواند برای عده‌ای ملال‌آور و تکراری باشد، اما بازخوانی متن فیلمنامه و نوع رفتارهای امیرکبیر موضوعی است که هیچ‌گاه کهنه نشده و حداقل برای قدری تامل در فضای کنونی مناسب می‌نماید.
برچسب ها :استعمار ، امیر ، امیر کبیر ، امیرحسین غلامزاده نطنزی ، انگلیس ، ایران ، ایران مامن ، تاریخ ، روس ، سریال ، سعید نیکپور ، سیاست ، فرهنگ ، قاجار
- نظرات ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط مدیران سایت منتشر خواهد شد.
- نظراتی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
- نظراتی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نخواهد شد.
ارسال نظر شما
مجموع نظرات : 0 در انتظار بررسی : 0 انتشار یافته : 0