سودان چه سودی برای بازیگران تحولات این کشور دارد؟

تحولات سودان در هفته‌های گذشته خبرساز بوده و شروع درگیری در این کشور کانون منازعه جدیدی در بین‌الملل به وجود آورده است. وقایع سودان زمانی بیشتر مورد توجه ایرانیان قرار گرفت که ۶۵ تبعه ایرانی با مساعدت سعودی‌ها توانستند از این کشور پر از جنگ و کودتا خلاص شوند و به ایران برگردند.

در ارتباط با رخدادهای سودان، وزیر امور خارجه اعلام داشته وضعیت سودان بسیار نگران کننده است و اگر تدبیر مناسبی نشود، دامنه آن علاوه بر تهدید قلمرو سرزمینی سودان، به منطقه هم سرایت می‌کند. «سیدابراهیم رئیسی» هم در دمشق اظهار کرد صهیونیست‌ها پس از شکست در سوریه دنبال تجزیه سودان هستند.

به گزارش ایران مامن، این سخنان رئیسی ناظر بر سابقه اسرائیلی‌ها در فرایند جدایی سودان جنوبی در تیرماه ۱۳۹۰ است؛ رویدادی که بسیاری آن را شروع ایجاد اسرائیلی جدید در قاره آفریقا عنوان کردند.

در سودان چه خبر است؟

زود و خوردهای سودان که از صبح روز شنبه ۱۵ آوریل (۲۶ فروردین ماه) بین ارتش این کشور به فرماندهی «عبدالفتاح البرهان» و نیروهای «پشتیبانی سریع» به رهبری «محمد دحلان دقلو» (معروف به حمیدتی) درگرفت تاکنون جان صدها تن (شماری از ۵۰۰ تا ۷۰۰) نفر را گرفته و جمع زیادی را هم آواره کرده است.

پس از سرنگونی «عمر البشیر» رئیس‌جمهوری قبلی سودان، البرهان در جریان چند تظاهرات و ناآرامی‌ها از سوی ارتش مورد توجه قرار گرفت و در ۱۲ آوریل ۲۰۱۹ (۲۳ فروردین ۱۳۹۸) به عنوان رئیس شورای نظامی که پس از سرنگونی البشیر بر سودان حکومت می‌کرد، سوگند یاد کرد. به این ترتیب البرهان در دوره انتقالی سودان در عمل رئیس‌جمهور سودان و حمیدتی به عنوان معاون وی منصوب شد.

از اکتبر ۲۰۲۱ (مهر ۱۴۰۰) نشانه‌های اختلاف و رقابت بین البرهان و حمیدتی ظاهر شد زیرا هر یک از آنها به دنبال جلب حمایت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی از خود برآمده‌بودند و حال جز به حذف طرف مقابل رضایت نمی‌دهند.

این کشور آفریقایی به دلیل وسعت و جمعیت زیاد، نزدیکی به دریای سرخ و کشورهای نظیر چاد، لیبی، مصر و غیره، برخورداری از مزیت‌های رود نیل، دسترسی امن به بنادر، بهره‌مندی از منابع طبیعی و هیدروکربن، زمین‌های حاصل‌خیز و معادن سرشار همچون طلا از اهمیت فزاینده‌ای برخوردار است. از این رو برخی کارشناسان، اهمیت سودان را حتی بیش از مصر می‌دانند.

از سال ۱۹۵۶ (۱۳۳۵) یعنی در ۶۷ سال اخیر، ۳۵ کودتا (شامل تلاش‌ها و توطئه‌های ناموفق) در سودان اتفاق افتاده‌ که تنها ۶ مورد آن موفق بوده‌ است.

سمت و سوی بازیگران بحران

سعودی‌ها و مصری‌ها از البرهان به عنوان فرمانده ارتش حمایت می‌کنند. رژیم صهیونیستی و امارات به سمت حمایت از پشتیبانی سریع و حمیدتی گرایش یافته‎‌اند.

اولویت چین حفظ منافع اقتصادی خود به عنوان بزرگ‌ترین شریک تجاری سودان است. پکن تاکنون در این بحران دخالتی نداشته و تلاش‌های بی‌وقفه‌ای برای متقاعد کردن طرف‌ها برای نشستن پشت میز مذاکره انجام داده‌ است.

روسیه نیز همواره از حل اختلاف‌ها پشت میز مذاکره سخن به میان می‌آورد اما غرب ادعا می‌کند که گروه روسی «واگنر» (مستقر در جمهوری آفریقای مرکزی) برای نیروهای واکنش سریع سودان موشک‌ ارسال می‌کند.

در مقابل، با وجود اینکه مقامات غربی به ویژه آمریکایی‌ها در قضیه بحران سودان خود را بی‌طرف جلوه می‌دهند ولی مواضعی متناقض و دوپهلو دارند. از نگاه ناظران، متهم نکردن کودتاچیان و حمایت نکردن از ارتش رسمی یک کشور مصداق اعتباربخشی به مخالفان است.

مواضع کشورهای همجوار سودان اما بسیار محتاطانه است. آنها می‌دانند که در صورت تداوم و فرسایش بحران، این تحولات کشورهای همسایه مانند مصر، سودان جنوبی، لیبی، چاد، جمهوری آفریقای مرکزی، اریتره و اتیوپی را که دارای مرز زمینی با سودان هستند، متاثر خواهد ساخت و اگر باعث ناامنی و کشیده شدن جنگ به قلمروشان نشود، سیل آوارگان را روانه مرزهایشان خواهد کرد.

به گزارش «ایرنا» سودان در طول سال‌های گذشته به عنوان کانون اسلام‌گرایی مطرح بوده و نزدیکی این کشور به محور مقاومت و حمایت سودانی‌ها از آرمان‌های فلسطین، دلیل دیگری بر اهمیت آن است. سودان نه تنها پذیرای مقاومت بوده بلکه در این زمینه به عنوان پل ارتباطی با دیگر بخش‌های قاره آفریقا عمل کرده‌است. همین موضوع در سال‌های اخیر بسترساز تمرکز رژیم صهیونیستی بر این کشور آفریقایی شد.

از این رو صهیونیست‌ها به کمک متحدان غربی‌ خود در دهه‌های گذشته، گروه‌های شورشی را در سودان پایه‌ریزی و حمایت کردند و با نفوذ در منطقه جنوب سودان با مرکزیت «جوبا»، نخستین ضربه را از طریق تجزیه بر پیکر سودان وارد کردند. آنها دارفور را نیز که دربرگیرنده پنج ایالت است، هدف‌گذاری کرده‌اند.

نقشه سودان و سودان جنوبی

بسیاری از کارشناسان بر این باورند که سودان دروازه رژیم صهیونیستی به قاره سیاه است و این رژیم نگران حضور ایران، روسیه و چین در سودان و قاره آفریقا است به ویژه اینکه سودان می‌تواند در مسیر انتقال تدارکات لجستیکی برای حمایت از مقاومت فلسطین باشد. این همان چیزی است که صهیونیست‌ها می‌خواهند از آن جلوگیری کنند.