نگاهی به تحلیل و سیگنال‌های رسانه‌ای درباره بورس

افت و خیزهای پیاپی شاخص بورس طی ماه‌های گذشته از محورهای مهم گزارش رسانه‌های فارسی زبان داخلی و خارجی بود.

در حالی که رسانه‌های اقتصادی، بیشتر به تحلیل دلایل این افت و خیز می‌پرداختند، سایر رسانه‌ها براساس رویکرد و گفتمان اصلی حاکم بر آن‌ها، از ظن خود به قضاوت ماجرا می‌نشستند.

اکنون نیز با افت شاخص بورس طی یک ماه گذشته، این رسانه‌ها بار دیگر هرکدام با اتخاذ موضعی خاص، به بحث درباره بورس می‌پردازند و تلاش می‌کنند تحولات آن را تحلیل کنند.

خارجی‌ها و دمیدن در شیپور بحران

به گزارش ایران مامن، رسانه‌های فارسی زبان خارجی که طی ماه‌های گذشته از صعود مداوم شاخص بورس غافلگیر شده بودند و با تکیه بر نظرات کارشناسان خود اغلب مدعی وجود «حباب» در بازار بورس می‌شدند، اکنون نیز با افت شاخص بورس، فریاد «یافتم، یافتم» سر می‌دهند و با رویکرد «من می‌دانستم» افت شاخص بورس را پیش‌بینی پذیر تلقی می‌کنند.

رویکرد کلی این رسانه‌ها براساس گزاره‌های ساده‌ای طراحی شده است: ۱- دولت در بورس مداخله کرده است. ۲- شاخص بورس بالا رفته و سرمایه‌های مردم وارد این بازار شده است. ۳- دولت سود خود را کسب کرده و به بورس نیازی ندارد. ۴- مردم مالباخته شده‌اند و بورس فرو خواهد پاشید.

الگوی رسانه‌های فارسی زبان اگرچه به نظر ساده و قابل فهم می‌رسد؛ اما به نظر می‌رسد این کارشناسان با سازوکار بازار بورس ایران آشنا نیستند.

بسته بودن حد نوسان در سهم‌ها و امکان‌های نظارتی متنوعی که در این بازار وجود دارد، هرگز اجازه نمی‌دهد شاخص‌ها بیش از اندازه کاهش یابند. در عین حال تورم کلی ایجاد شده، باعث افزایش قیمت سهم‌ها شده است و نمی‌توان گفت که بورس دچار حباب کامل است؛ اگرچه واقعیت آن است که افزایش قیمت برخی از سهم‌های ضعیف بازار تنها به دلیل هیجانات بوده است.

نکته دیگر آن است که اگرچه برخی تازه‌واردان به این بازار دچار ضررهای جدی شده‌اند، اما سهامدارانی که پیش از بازه زمانی خردادماه به بازار پیوسته‌اند، همچنان بخش قابل توجهی از سود خود را حفظ کرده‌اند، اگرچه ممکن است که این سهامداران انتظار سود بسیار بیشتری را از این بازار داشته باشند.

اصولگرایان و اصلاح‌طلبان: یک بام و دو هوا

در میان روزنامه‌ها و رسانه‌های اصلاح‌طلب مسئله اصلی بحث بر سر رویکردهای نهادگرا و بازار آزاد است.

از یکسو کارشناسان هوادار نظریه‌های نهادگرا که تا هفته‌های پیش از حمایت بیش از اندازه دولت از بورس انتقاد می‌کردند، اکنون معتقدند که دولت نباید مانع افت بیشتر این بازار شود و در عین حال نباید اجازه دهد برخی سرمایه‌گذاران با استفاده از فرصت‌ها، از بر موج تورم سوار شوند و سودجویی کنند. آن‌ها بورس را متهم می‌کنند که با جریان اقتصادی کلی کشور هماهنگ نیست و تبدیل به محلی برای سودجویی سفته‌بازان شده است.

اما در مقابل، روزنامه‌های هوادار بازار آزاد معتقدند که اگر دولت دست از دخالت در بازار بورس بردارد، این بازار دوباره به روزهای رونق خود باز خواهد گشت. تاکید اصلی این روزنامه‌ها آن است که دولت نباید در انتصاب رئیس سازمان بورس دخالت کند و بهتر است قانون کنترل محدوده نوسان ارزش‌ سهم‌ها را بردارد. به نظر این گروه اگر دولت دخالت خود در بازار و کنترل سود و ضررها را به پایان برساند، این بازار می‌تواند مسیر درست خود را همچون سایر بورس‌های جهانی در پیش بگیرد.

رسانه‌های اصولگرا اما دچار نوعی ابهام و سردرگمی شده‌اند. در حالی که این رسانه‌ها در ماه‌ها گذشته به صورت مداوم از وضعیت بازار بورس انتقاد می‌کردند و مدعی بودند که بورس دچار حباب شده است و سیاست‌های دولت در حمایت از این بازار اشتباه است، امروز به صورتی همزمان، همگی مدعی شدند که دولت بورس را رها کرده است و باید فکری به حال وضعیت این بازار شود.

بطور مثال روزنامه «جوان» خطاب به سهامداران می‌نویسد: «صف فروش سهام را ترک کنید». روزنامه «کیهان» نیز در گزارشی محتاطانه، اینطور جمع‌بندی می‌کند: «اگر سهامداران صبور باشند، با احتمال بالا سود خوبی خواهند کرد».

روزنامه «وطن امروز» نیز مدعی می‌شود: «در چنین بازاری نه‌تنها رشد شاخص حالتی حبابی و غیر‌واقعی خواهد داشت بلکه ریزش بازار نیز منطبق بر واقعیت‌های اقتصادی موجود در شرکت‌های بورسی نبوده و به دلیل عمق نداشتن بازار، صعود و نزول شاخص، عمدتا بی‌منطق و غیر‌واقعی خواهد بود.»

* نوشتارهای ستون مداد مشکی صرفا دربردارنده نظرات نویسنده است و به واسطه تنوع آرا و دیدگاه‌ها انتشار می‌یابد