خاورمیانه و تفاوت‌های بایدن با اوباما

مرکز پژوهش‌های الجزیره در مقاله‌ای با موضوع بررسی سیاست خاورمیانه‌ای جدید آمریکا به تفاوت‌های دو رئیس‌جمهور دموکرات یعنی «جو بایدن» و «باراک اوباما» پرداخته و نوشته است: اوباما در سال ۲۰۰۳ با جنگ عراق مخالف بود اما بایدن در قامت عضو سنا این جنگ را تایید کرد. بایدن در سال ۲۰۰۷ هنگام تبلیغاتش برای کاندیداتوری ریاست جمهوری پیشنهاد تجزیه عراق به سه منطقه با حکومت خودمختار بر اساس مرزهای مذهبی را داد. این در حالی است اوباما با این پیشنهاد مخالفت کرد.

در ادامه گزارش این اندیشکده قطری آمده است: بایدن در مقایسه با اوباما به اسرائیل نزدیک‌تر است. او با «بنیامین نتانیاهو» دارای روابط شخصی است. این در حالی است روابط نتانیاهو با اوباما بد بود. بایدن از هواداران ادامه حمایت از سیاست ثبات در منطقه خاورمیانه به شمار می‌آید اما اوباما طرفدار حمایت از اصلاحات سیاسی در منطقه بود. این ویژگی‌ها سبب شده است که برخی چنین تحلیل کنند که رویکردهای سیاسی بایدن درباره منطقه خاورمیانه به طور کلی و منطقه خلیج به طور ویژه از رویکردهای اوباما متفاوت خواهد بود.

اما دو عامل مهم وجود دارد که  سبب می‌شوند بایدن سیاست‌هایی را در پیش بگیرد که به نظر می رسد در مقایسه با اوباما به جریان چپ دموکرات نزدیک‌تر باشد.

نخست؛ بایدن در شرایطی به عنوان رئیس جمهوری آمریکا انتخاب شده است که اقتصاد آمریکا به دلیل شیوع بیماری کویید ۱۹ با رکود روبرو شده است؛ به طوری که آمریکا تنها در ۴ ماه نخست سال ۲۰۲۰ بیش از ۵ درصد از تولید ملی خود را از دست داده است. نسبت بیکاری در این کشور از رقم ۳.۷ درصد در سال ۲۰۱۹ به رقم ۸.۹، درصد در سال ۲۰۲۰ رسیده است. اگر این موضوع را در نظر بگیریم که چین تنها کشوری بود که در سال ۲۰۲۰ میلادی شاهد رشد اقتصادی به مقدار ۲.۳ درصد بود دولت بایدن ناچار است که منابع مالی خود را در راستای سیاست بهبود و رشد اقتصادی آمریکا و رقابت با چین به کار گیرد. از این رو، به احتمال زیاد سیاست هایی را در پیش خواهد گرفت که به کاهش هزینه های نظامی خود در منطقه کمک کند.

دوم؛ حزب دموکرات اکنون از ائتلاف های متعددی تشکیل شده است که اقلیت‌های مذهبی، آمریکایی‌های آفریقایی تبار و جریان ترقی‌خواه به رهبری «برنی ساندرز» جایگاه برجسته ای را دارند.

این جریان در سال ۲۰۱۶ توانست در ۲۲ ایالت آمریکا در انتخابات مقدماتی کاندیداهای ریاست جمهوری حزب دموکرات پیروز شود. در سال ۲۰۲۰ این جریان یک سوم آرای هیات انتخاب‌کنندگان حزب دموکرات (۱۱۳۶ رای از آرای ۳۹۱۲ عضو) را به دست آورد. اکنون نیز در کنگره ۱۰۰ تن از نمایندگان به این جریان گرایش دارند. این موضوع بایدن را وادار خواهد کرد تا سیاست‌هایی را در پیش گیرد که با رویکردهای این جریان در تعارض نباشد. به ویژه که او برای پیروزی در انتخابات تا حد بالایی به این جریان تکیه کرده است.

این نفوذ رو به رشد جریان ترقی‌خواه نتایج آشکاری در برنامه حزب دموکرات درباره دخالت نظامی در منطقه، روابط با ایران و روابط با کشورهای عربی خلیج فارس دارد. درباره دخالت نظامی در منطقه جهت گیری ها نشان می دهد با وجود اینکه آمریکا از منافع خود در منطقه چشم پوشی نخواهد کرد اما این کشور به دو دهه دخالت نظامی گسترده در منطقه و جنگ های آشکار در آن پایان خواهد داد و با تکیه بر ابزارهای دیپلماسی پراگماتیسم (عملگرا) برای تقویت پایه های ثبات عمل خواهد کرد.