ینگه دنیا گران نیست پول ما ارزش ندارد

امروز بعد از ظهر وارد نیویورک شدیم. از دهنه ای که کشتی وارد می شود دو قلعه خیلی محکم دو طرف دهنه بنا نموده اند. همچنین هیکل آدمی را از چدن ریخته اند، وسط آن تنگه نصب نموده اند که یک دستش را بلند نموده است. ( مجسمه آزادی)

اینجا عمارتش اکثر هفده هیجده مرتبه است. خیابان هایش بخوبی مال لندن نیست؛ عرضش کمتر و اکثر فرش سنگ است. در تمام خیابان ها گاری الکتریک (احتمالا تراموا) حرکت می کند. اینجا از هر نقطه به هر نقطه که شخص با این گاری ها برود اعم از اینکه چند قدم یا که پنج فرسخ باشد نرخش مطابق نرخ ایران نیم قران است. فقط چیزی که که در این شهر ارزانست همین یکی است.

دستگاه چاپ اینجا را دیدم. لوله کاغذی که یکصد من وزن دارد می دهند دم چرخ. بسرعت آبشارهایی که از کله کوه سرازیر می شد چاپ شده و تا کرده از پایین دستگاه بیرون می آمد. (چاپ روزنامه). شخصی ایستاده دسته دسته می کرد و برداشته به خارج می گذارد. این نوع چیزهای آسان را چرا ما نداریم؟

در تمام خیابان ها ستون آهنی زده و روی آنها پل بسته اند. متصل (مدام) گاری آتشی (احتمالا قطار زغال سنگ سوز) از بالا و گاری الکتریک زمینی بخط مستقیم در خیابان ها حرکت می کند.

باغ عمومی بسیار بزرگی دارد که در دامنه کوه واقع است. خیلی زحمت کشیده اند تا این جنگل و کوه را باغ ساخته اند. می گویند پنجاه میلیون تومان مخارج این باغ شده است. حقیقت یک کوه را باغ ساخته اند برای حسن، تقی، جعفر، رضا که عصرها بروند گردش نمایند.

اینجا اطاقی اجاره کرده شبی یک قران. در هر اطاقی طناب محکمی موجود و نوشته اند اگر عمارت آتش بگیرد طناب را گرفته به خیابان سرازیر شوید. اکثر عمارت بلندش پله آهنی دارد به خیابان.

پول اینجا (دلار) یازده قران ایران است. اینجا مملکت گرانی نیست پول ماها گداست!

رفتم موزه. از تمام دنیا همه نوع بود حتی چراغ موشی تار و کمانچه، زره و کلاهخود مال ایران دیده شد.

نیویورک خیلی خوشگل ساخته شده و خیلی آسان است پیدا کردن هر جایی. مثلا همه جا نوشته شده خیابان چندم شرقی یا غربی، کوچه چندم و نمره چندم. در حقیقت تمام خیابان ها و کوچه ها از یکدیگر مجزا است. مربع مستطیلی است که پهلوی یکدیگر گذاشته اند و ابدا پیچ و خم ندارد. هر کس نقشه شهر را در دست داشته باشد و نمره ای که بتواند بخواند همه جا می تواند گردش نماید.

اینها تماما جغرافیادان هستند. احدی نمی پرسد که کجا باید برود. هر یک کیف نیم من وزن بدستش با یک نقشه می داند کجا باید عوض نمود و کجا چند دقیقه می ایستد، کجا غذا می خورد و کجا باید پیاده شد. همین نقشه را هم به من دادند زمانی که بلیت راه آهن گرفتم. لاکن کو سواد که بفهد! اگر چه چهارکلمه انگلیسی هم نمی دانستم خیلی سخت بود.

در استاسیون ها (ایستگاه ها) به فاصله یک دقیقه جماعتی خارج و داخل می شوند. احدی نه تعارف می کند که جنابعالی اول بفرمایید و نه عقب کفشش می گردد. فقط یک قدم برمی دارند. اینقدر خط راه آهن در آمریکا هست مثل تار عنکبوت تمام منظم.

دیشب قطار عوض کردم و در جست و جوی جای خواب، چترم را در یکی از اطاق ها جا گذاشتم. صبح بخاطرم آمد برای تفحص در اطاق ها گردش کردم چتر را در همان نقطه که گذارده بودم یافتم. با وجودی که دیشب تا صبح اقلا پانصد نفر به این قطار در استاسیون ها خارج و داخل شده اند چون این چتر را مال خودشان نمی دانستند لهذا نبرده بودند. خاطرم آمد یکی از آقایان محترم ایرانی که به مسافرت فرنگستان رفته بود تعریف می کرد که در فرنگ چتری را در قطار راه آهن پیدا کردم و برداشتم و هنوز دارم. این چیزها را جزو مداخل می دانست ولی این مردم این نوع چیزها را جزو دزدی می دانند.

باری امروز صبح اتفاق غریب افتاد که اسباب خجالت من شد. پیرمردی که در زیر تخت خواب واقع شده بود خرقه پوست روباهی داشت و آنرا وارونه پهلویش نهاده بود. در آن ضمن که اسباب میک شیدم شیشه ترشی از دستم افتاد روی دسته نیمکت و تمام ترشی ها افشان شد به خرقه پیرمرد و سر و رویش تمام و ریشش یکسره ملوث شد. من تند تند مشغول عذرخواهی و پاک کردن بودم. خنده دست می داد و آن پیرمرد جهاندیده ابدا حالتش متغیر نشد.

بخش هفتم:

هر کس ببیند عدالت پرست می شود