ایران برای فرار از تله جمعیتی راه ژاپن را می‌رود یا روسیه؟

ایران به سمت بسته شدن پنجره جمعیتی پیش می‌رود و آمار رسمی هم همین را می‌گوید. بنابر اعلام مرکز آمار، با کاهش شدید نرخ رشد جمعیت و در برآوردهای جدید، جمعیت ایران سال ۱۴۲۵ به سقف ۹۳ میلیون و ۷۰۰ هزار نفر خواهد رسید و از این سال به بعد، روند نزولی جمعیت کشور آغاز خواهد شد.

به گزارش ایران مامن، این در حالی است که سیاست‌های کلی جمعیت ابلاغی در اردیبهشت ماه سال ۹۳، «جبران کاهش نرخ رشد جمعیّت و نرخ باروری در سال‌های گذشته» را هدفگذاری کرده اما مشوق‌های قوانینی مانند جوانی جمعیت از دید برخی ناظران نه تنها ناکارآمد نبوده بلکه روند پیر شدن و کاهش جمعیت تشدید شده است.

اهمیت موضوع جمعیت باعث شده رسانه‌ها از زوایای مختلف به این موضوع توجه کنند. به عنوان مثال «کیهان» در گزارشی با عنوان «روسیه برای جلوگیری از پیری جمعیت خانواده‌های بی‌فرزند را جریمه می‌کند!» نوشته وضع مالیات بی‌فرزندی که پیش از این در دوره اتحاد جماهیر شوروی در قالب قانون درآمده و اجرائی شده و پس از فروپاشی شوروی ملغی شده بود، این روزها بار دیگر و به دنبال دعوت مسئولان ارشد روس از شهروندان برای فرزندآوری در کانون بحث قرار گرفته است.

بر اساس این گزارش، «ولادیمیر پوتین» رئیس‌جمهور روسیه یک ماه پیش اظهار داشته برای دستیابی به رشد پایدار جمعیت در کشور، لازم است خانواده‌ها حداقل سه فرزند را تربیت کنند.

دعوت مسئولان روسیه به فرزندآوری پس از آن اعلام شد که سرویس فدرال آمار این کشور پیش‌بینی کرد که جمعیت روسیه با روند فعلی زاد و ولد در آغاز سال ۲۰۴۶ میلادی به ۱۳۸ میلیون نفر کاهش یابد. بنا بر آمار این سازمان روس، جمعیت روسیه در اول ژانویه ۲۰۲۳ (دی‌ماه ۱۴۰۱) (کمی بیش از یک‌سال قبل)،‌ حدود ۱۴۶ میلیون نفر بوده است. بنا بر پیش‌بینی‌های این مرجع رسمی، زاد و ولد در روسیه از یک میلیون و ۲۴۴ هزار و ۵۰۰ نوزاد در سال ۲۰۲۳ میلادی به یک میلیون و ۱۴۰ هزار و ۴۰۰ نوزاد در سال ۲۰۲۷ کاهش خواهد یافت.

مرتبط:

سراشیبی جمعیت

کالبدشکافی قانونی که می‌خواهد «جمعیت» به بار آورد

جمعیت نالان برای فرزندآوری نان می‌خواهند

از سوی دیگر خبرگزاری «جمهوری اسلامی» وضعیت ژاپنی‌ها را چنین توصیف کرده است: جمعیت ژاپن که در سال ۲۰۲۰ به ۱۲۶.۲ میلیون نفر رسیده بود، تا سال ۲۰۵۶ به زیر ۱۰۰ میلیون نفر و تا سال ۲۰۷۰ به ۸۷ میلیون یا به حدود دو سوم رقم فعلی کاهش خواهد یافت.

به گزارش «ایرنا» نسل کارگر ژاپن که معمولا هم تولید و هم مصرف را هدایت می‌کند ممکن است تحت فشار اضافی تأمین اجتماعی قرار گیرد. پیش‌بینی می‌شود که جمعیت کودکان ۰ تا ۱۴ ساله تا سال ۲۰۷۰ به ۸ میلیون نفر کاهش یابد که کمتر از ۱۰ درصد از کل جمعیت را تشکیل می‌دهد و نگرانی بسیاری را در مورد عدم پایداری جامعه ژاپن ایجاد می‌کند.

در این شرایط، دولت توکیو قصد دارد برای یک دوره سه ساله و از ابتدای ۲۰۲۴ بودجه سالانه ۳.۵ تریلیون ینی (حدود ۲۴ میلیارد دلار) را با هدف افزایش کمک‌هزینه فرزندان و کاهش بار هزینه‌های آموزش عالی تضمین کند.

با توجه به این اوضاع باید دید که سیاستگذاران جمعیتی مشوق‌هایی جدید و عاقلانه را برای اجرای سیاست‌های کلی جمعیت ارائه خواهند داد یا از این معضل برای درآمدزایی استفاده و مدل روسی را پیاده خواهند کرد؟