آلمان و روسیه؛ شراکت اقتصادی موازی با زد و خوردهای اطلاعاتی

آلمان کشوری است که روابط سیاسی‌­اش با روسیه تحت ­الشعاع ملاحظات اقتصادی قرار دارد. آلمان حدود ۳۰ درصد از نفت و ۴۰ درصد از گاز خود را از روسیه تامین می­ کند و یکی از بزرگترین خریداران انرژی شرکت گازپروم روسیه است. سرمایه گذاری آلمان در روسیه هم بالغ بر ۳۰ میلیارد دلار برآورد می­ شود.

پروژه نورد استریم۲ نیز به عنوان پروژه‌ای مشترک میان شرکت «گازپروم» روسیه و پنج شرکت اروپایی شامل «انجی» فرانسه، «او.ام.وی» اتریش، «رویال داچ شل» هلند و «یونیپر» و «وینترشل» آلمان قرار است سالانه ۵۵ میلیارد متر مکعب گاز را از روسیه با دور زدن لهستان و اوکراین به آلمان منتقل کند.

این خط لوله دوقلوی ۱۲۲۲ متری از شهر ویبورگ روسیه آغاز شده و پس از عبور از بستر دریای بالتیک، در شهر گرایفسوالد آلمان پایان می‌یابد.

یکی از موضوعات مهم در جریان عملیاتی شدن این پروژه، نقش ایالات متحده و کارشکنی این کشور در تکمیل و نهایی شدن روند این پروژه است. مقامات آمریکایی که همواره از نزدیک شدن متحدان اروپایی خود به روسیه واهمه دارند، در چند سال اخیر تلاش داشته ­اند از طریق تحریم، از تکمیل این پروژه جلوگیری یا حداقل بهره‌برداری از آن را به تعویق بیاندازند. دولت آمریکا در اواخر سال ۲۰۱۹ با امضای دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا، تحریم ­هایی علیه شرکت­ هایی که در پروژه نورد استریم ۲ همکاری می‌کنند، اعمال کرد.

با این حال، مولفه‌های اقتصادی مقامات برلین و مسکو را بر آن داشته تا با وجود اختلافات سیاسی در زمینه ­های مختلف از جمله موضوعات حقوق بشری در روسیه، کماکان مناسباتشان را بدون اعتنا به چالش ­های متعدد تداوم دهند.

در ادامه و در اوایل سال ۲۰۲۱ دولت روسیه شروع خوبی با برخی از کشورهای اروپایی نداشته است و به دنبال بازداشت و محکومیت «الکسی ناوالنی» مخالف ولادیمیر پوتین، کشورهای آلمان، سوئد و لهستان در واکنش به تصمیم مسکو مبنی بر اخراج دیپلمات‌های اروپایی ، چند دیپلمات روس را اخراج کردند.

تنش در روابط کشورهای اتحادیه اروپا و روسیه بعد از آن شدت گرفت که مسکو چندی پیش اعلام کرد چندین دیپلمات کشورهای لهستان، سوئد و آلمان را به دلیل شرکت در راهپیمایی حمایت از الکسی ناوالنی، اخراج کرده است.

همزمان با وجود این تنش­ های دیپلماتیک در روابط روسیه با کشورهای اروپایی و به ویژه آلمان، رسانه‌های آلمانی از بازداشت یک مرد آلمانی به جرم جاسوسی و به دلیل انتقال اطلاعات مربوط به نقشه‌های ساختمان پارلمان آلمان به سرویس اطلاعات نظامی روسیه موسوم به «جی­آر­یو» (GRU) خبر دادند.

دادستان­ های فدرال در بیانیه ­ای تاکید کردند، این مرد که با نام مستعار «جنس .اف»  ( Jens F) به رسانه ها معرفی شده است؛  نقشه­ های ساختمان پارلمان آلمان را برای کارمندی در سفارت روسیه در برلین ارسال کرده است. به گفته دادستان ­ها ، این مرد در سال ۲۰۱۷ به این طرح­ها دسترسی پیدا کرده  و آنها را بر روی یک دیسک الکترونیکی بارگیری کرده و درنهایت آنها را برای کارمند سفارت روسیه که از اعضای جی­ آر ­یو می­ باشد تحویل داده است. در این بیانیه آمده است، متهم به جرم جاسوسی در دادگاه عالی منطقه ­ای برلین محاکمه خواهد شد.

بروز مناقشه جاسوسی بین دو کشور آلمان و روسیه امری مسبوق به سابقه است. در اکتبر ۲۰۱۱ مقامات آلمانی از دستگیری دو جاسوس بازنشسته روس در آلمان خبر دادند. آن زمان یک مقام اطلاعاتی روسیه در مسکو اظهار داشت که این دو جاسوس روس که در آلمان دستگیر شده‌اند، احتمالاً جاسوس‌های بازنشسته دوران اتحاد جماهیر شوروی هستند که از آنها تنها در مواقع نادر استفاده می‌شده است.

براساس گزارش مجله اشپیگل آلمان، این زوج جاسوس ۵۱ ساله  به نام­های «آندراس آنشلاگ »  و «هیردران آنشلاگ »  در دوران حاکمیت  اتحاد جماهیر شوروی برای «کی.جی.بی» (KGB) کار می‌کردند و با  یک شبکه جاسوسی مخفی در آمریکا نیز مرتبط بوده‌اند. یک مقام بخش اطلاعات خارجی روسیه در واکنش به انتشار این خبر اظهار داشته بود که احتمالاً این زوج بخشی از شبکه جاسوسی روسیه در اروپا هستند که مسکو آنها را از دوران اتحاد جماهیر شوروی حفظ کرده است و معمولاً  این بازنشستگان به عنوان صندوق پستی جهت حفظ اطلاعات حساس در موارد ویژه استفاده می‌شود.

براساس گزارش خبرگزاری رویترز در ژوئیه ۲۰۱۳ و در یکی از بزرگ­ترین پرونده ­های جاسوسی در آلمان از دوران جنگ سرد تاکنون، دادگاهی در آلمان یک زوج دیگر را به اتهام جاسوسی برای سرویس های اطلاعاتی روسیه دستگیر و روانه زندان کرد.

براساس کیفرخواست صادر شده، این زوج از سال ۱۹۸۸ با همکاری سرویس اطلاعاتی اتحاد جماهیر شوروی در آلمان مستقر شده بودند. دادگاهی در اشتوتگارت در جنوب غربی آلمان این زن و شوهر را هر کدام به ترتیب به پنج سال و نیم و شش سال و نیم حبس محکوم کرد. گزارش ها حاکی از آن است این دو جاسوس اقدام به جمع­ آوری اخبار و اطلاعات ناتو و اخبار محرمانه نظامی و سیاسی اتحادیه اروپا می کردند و تمرکز آنها بر روی روابط ناتو و اتحادیه اروپا با کشورهای اروپای شرقی و آسیای مرکزی بود. گفته می­ شد این دو زوج به عنوان شهروندان اتریشی در آلمان زندگی می­ کردند و تظاهر  می­کردند که در آمریکای لاتین به دنیا آمده ­اند.

در  ژوئیه ۲۰۱۴ و براساس اظهارات سرویس اطلاعاتی آلمان نیز، جاسوس دوجانبه ­ای که به اتهام جاسوسی برای آمریکا دستگیر شده بود، قصد داشته تا اسناد محرمانه را به روسیه نیز بفروشد. براساس گزارش  پایگاه اینترنتی صدای روسیه، این جاسوس ۳۱ ساله که یک کارمند سطح متوسط سرویس اطلاعاتی آلمان بوده و در طول چند سال صدها اسناد و مدارک محرمانه کشورش را از رایانه­ های سرویس اطلاعات آلمان دانلود و آنها را به آمریکا فروخته بود. این جاسوس دوجانبه سه هفته پیش از آنکه دستگیر شود، طی ایمیلی به سفارت روسیه خدمات جاسوسی خود به مسکو را پیشنهاد داده بود که این نامه توسط ماموران ضد اطلاعات سرویس اطلاعاتی آلمان رهگیری شده و منجر به دستگیری­‌اش شده بود.