شماتیک میزگرد جنجالی

اتفاقی که شامگاه چهارشنبه سی خردادماه، میلیون‌ها نفر در تلویزیون یا شبکه‌های اجتماعی شاهدش بودند یعنی از کوره در رفتن مشاور «مسعود پزشکیان» نامزد اصلاحاتی‌ها در برنامه پرسش‌وپاسخ صداوسیما، از دید بعضی باعث ریزش آرای سنتی و جنجال‌گریز پزشکیان خواهد شد. از این منظر، در میزگرد فرهنگی کام اغلب بینندگانی که کم کم به جمع دنبال‌کنندگان کمپین‌های انتخاباتی می‌پیوستند تلخ شد.

دیدگاه مخالف اما می‌گوید این اتفاق با تشدید وضعیت دوقطبی ممکن است مشارکت را افزایش داده و خیلی از مرددین را قانع سازد که رقابتی موثر و غیرمصنوعی در جریان است که می‌تواند بر سرنوشتشان قدری تاثیر بگذارد.

سوای از اینکه این رویداد چه اثری خواهد داشت و سیر مناظرات و رقابت‌های پیش رو کدام نامزد را پیش خواهد انداخت می‌توان نگاهی شماتیک به اجزا این رویداد داشت.

از دید بسیاری از علمای روانشناسی، تصمیماتِ در لحظه تحت تاثیر خشم، هیجان، ترس یا…  در ارتباط با هوش هیجانی افراد برآمده از ساخت روانی است که خشت روی خشت بالا آمده و شکل گرفته است.

کسی که عادت کرده هیجانات خود را در بزنگاه‌ها مهار کند، طبیعتا کمتر دچار رفتار منجر به پشیمانی خواهد شد.

کسی که در دفاع از همیالان از کودکی دچار تردید شده شاید هرگز به عنوان فردی قابل اتکا شناخته نشود.

اگر در برابر خشم، عادت همیشگی رها کردن اسب چموش پرخاشگری و خودداری از کنترل  احساسات و غرائز بوده چگونه ممکن است در مقاطع حساس و سرنوشت‌ساز، رفتاری متفاوت با روال همیشگی حاصل آید؟

با این اوصاف و در شرایطی که «محمد فاضلی» مشاور پزشکیان تقریبا مطمئن بوده که طرف مقابل از توان و برگهایش برای به هم ریختن تمرکز و اعصاب رقیب و مشاورانش بهره خواهد برد، پرسش مهم این است که چگونه به راحتی تسلیم خشم شده و این اتفاق افتاده است؟

در سوی دیگر ماجرا، این شبهه مطرح شده که وقتی در شرایط هیجانی و البته غیرمنتظره یک نامزد از مشاورش به خاطر قطع شدن میکروفن وی دفاع نکرده، چگونه در بزنگاه‌ها حقوق موکلانی را که به وی رای و اختیار دولت‌داری داده‌اند استیفا خواهد کرد؟

البته این ماجرا می‌تواند برداشت مثبتی نیز از تجربه زیسته پزشکیان به دست دهد که واقعا به دنبال ریش‌سفیدی و میان‌داری بین قطب‌های متعدد و بعضا پرزور قدرت خواهد بود و تلاشش را برای خودداری از غش کردن یک‌طرفه به سمت یک جناح یا گعده سیاسی به کار خواهد بست؛ از این منظر وی حداقل نامزدی صادق با شعار تلاش برای وفاق سیاسی به نظر خواهد آمد.

مرتبط:

معاطله به جای مناظره

البته در دنیای واقع هم پزشکیان چیزی جز آنچه ذکر شد نبوده است؛ صریح‌ترین انتقادات و سخنان منافی خواست هسته سخت قدرت را با نرم‌ترین ادبیات و در لفافه کلی‌گویی بیان داشته، در برابر موانعی چون رد صلاحیت از جنجال و جنگیدن پرهیاهو اجتناب کرده و در نهایت نوعی زیست سیاسی داشته که از پس وقایعی که سال ۸۸ و سپس آبان ۹۸ و پاییز ۱۴٠۱ به وقوع پیوسته توانسته مهر تایید نهادی مانند شورای نگهبان را دریافت دارد؛ ضمن اینکه سابقه سو یا فسادی درباره وی وجود ندارد تا مستمسک رقبا قرار گیرد.

با این حال نمی‌توان از سایر بازیگران این صحنه نمادین گذشت؛ مجری که سمبل اتصال بی چون و چرای مجرای ارتزاق افراد با رفتار سیاسی و مدنی آنان است و چون از صداوسیما حقوق می‌گیرد کاملا از طریق گوشی در گوشش قابل کنترل و به بیان بهتر ضامن تداوم سیاست‌های حاکم است.

از سوی دیگر «شهاب اسفندیاری» کارشناسی که فاضلی را به خشم آورد نماد قشری برخوردار از قدرت به شمار می‌آید که با اعتماد به نفس ناشی از حمایت تمام قد سیستمی، تحقیر می‌کند (با نشان دادن فراموشی نام فاضلی)، متهم می‌سازد و در نهایت با قهرِ طرف مقابلش و مهاجرت وی از صحنه، بر جای می‌ماند تا دستش به عنوان فرد پیروز این منازعه بالا رود.

کارشناسان و مشاوران دیگر نیز صرف‌نظر از گرایشات قلبیشان در موقعیتی آچمز به تماشای روند تحولات نشسته و در شوک این منازعات دچار انفعالی می‌شوند که نمی‌تواند آرایش تحولات را دچار کوچکترین تغییری سازد و اصولا فرصتی نیز برای آن نمی‌یابند.

فرجام این وضعیت را نیز باید در اظهارات پزشکیان جست‌وجو کرد که تا اوضاع به این شکل باشد علت عملا کاری از پیش نخواهیم برد.