تور چینی چطور پهن می‌شود؟

زمانی کشورهای حوزه بالتیک در کنار سایر دولت‌های شرق اروپا حیاط خلوت مسکو به حساب می‌آمدند اما بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی بالتیکی‌ها با سرعتی خیره کننده به سمت غرب رفتند و حالا چین به دنبال پیدا کردن جای پایی محکم در حوزه بالتیک است.

چندی پیش یکی از رسانه‌های کشور استونی خبر داد یک دانشمند و پژوهشگر دریایی این کشور در دانشگاه فنی «تالین» پایتخت استونی به نام «تارمو کاوتس» به جرم جاسوسی برای یک سرویس اطلاعاتی چین به مجازات حبس محکوم شده است. بر اساس ادعای این رسانه، کاوتس مدتی به اطلاعات طبقه بندی شده استونی و ناتو دسترسی داشته و در طول سه سال گذشته ۱۷۰۰۰ یورو در ازای واگذاری این اطلاعات به چین دریافت کرده است.

مقامات امنیتی استونی مدعی شدند کاوتس در سال‌های اخیر سفرهای متعددی به کشورهای خارجی از جمله چین داشته است و لذا این احتمال وجود دارد که در یکی از سفرهای او به هنگ کنگ، از سوی افسران اطلاعاتی چین جذب شده باشد.

سفر به چین متداول‌ترین روش جذب شهروندان کشورهای حوزه بالتیک برای همکاری با سرویس‌های اطلاعاتی تحت امر پکن است. فرایند جذب و استخدام این جاسوسان معمولاً با همان الگویی انجام می‌شود که سرویس اطلاعاتی شوروی برای جذب مسافران ساده غربی استفاده می کرد.

گزارش‌ها حاکی از آن است سفارت پکن در این کشورها با دقت گردشگران احتمالی را انتخاب می‌کند و به آن‌ها پیشنهاد می‌دهد که سفری به «امپراتوری آسمانی»  یعنی چین داشته باشند و  اغلب از این گردشگران خواسته می شود که در یک رویداد بین المللی، یک انجمن یا کنفرانسی شرکت کنند؛ جایی که سرویس های اطلاعاتی چین مناسب ترین عوامل نفوذی را از سراسر جهان انتخاب می کنند.

این گردشگران به‌احتمال‌زیاد اعضای حرفه خاصی هستند، از جمله روزنامه نگاران، سیاستمداران و دانشمندان. حتی گفته می شود سرویس های اطلاعاتی چین به منظور حفظ محرمانه بودن، ممکن است سفر به چین را نه به شخص مورد علاقه خود و به تعبیری سوژه، بلکه به یکی از بستگان آن‌ها از جمله همسر، فرزندان یا والدین آن‌ها پیشنهاد دهد.

در ادامه سفارت چین پس از بازگشت این گردشگران به کشور خود از آن‌ها می خواهد تا این هدیه سخاوتمندانه دولت چین را با وفاداری خود جبران کنند.

در ابتدا، ممکن است این شهروندان یک ورودی ساده در رسانه های اجتماعی باشند که چهره مثبتی از چین را تبلیغ می کنند. سپس، شاید یک مصاحبه با یک رسانه محلی برای صحبت در مورد پیشرفت‌ها و رفاهی که در چین مشاهده کرده است؛ داشته باشد و در نهایت در موارد خاص، ممکن است مجبور شود با خیانت به کشور خود لطف دولت چین را جبران کند؛ سرنوشتی که گفته می شود  توسط این دانشمند ساده لوح استونیایی تجربه شده است.

سرویس اطلاعاتی استونی در تشریح ابعاد و زوایای فعالیت اطلاعاتی چین در این کشور مدعی شده است که در ابتدا از روزنامه نگاران محلی خواسته می شود مقالاتی را به نفع چین منتشر کنند یا در وبلاگ ها و در رسانه های اجتماعی که همکاری با پکن را تبلیغ می کنند، مشارکت فعال داشته باشند. در برخی موارد، مقالات تبلیغاتی با کمک سفارت یا خبرگزاری شینهوا تهیه می شوند و تنها کاری که روزنامه نگاران باید انجام دهند این است که به مأموران اطلاعاتی چین نام و سمت خود را قرض دهند.

همچنین سیاستمداران استخدام شده نیز باید وفاداری خود را ثابت کنند. این امر معمولاً با رای‌گیری در مورد مسائلی که به نفع پکن است، انجام می شود.

در سال های اخیر چندین سیاستمداری که از کشورهای حوزه بالتیک و از احزاب مختلف به چین سفر کرده اند تنها از طریق  تحسین پیشرفت و نظم قابل توجهی که در آنجا مشاهده کرده اند، ناخودآگاه به استخدام سرویس‌های اطلاعاتی چین درآمده اند. این افراد به مرحله ای می رسند که پس از سفر خود به «چین باشکوه» مایلند برتری کمونیسم بر ارزش‌های لیبرالی اروپا را ستایش کنند.

در نهایت، همکاری طولانی‌مدت با سرویس‌های اطلاعاتی چین نیز به دانشمندان پیشنهاد می شود و این امر معمولاً مستلزم به اشتراک‌گذاری اطلاعات حساس است که از آن به «جاسوسی علمی» تعبیر می شود.

علاوه بر آنچه گفته شد، سرویس اطلاعاتی استونی با انتشار گزارش سالیانه خود مدعی شده بود که دولت چین از طریق سفارت خود در این کشور اقدامات جاسوسی انجام می دهد؛ موضوعی که با واکنش تند سفارت چین مواجه شده است.

سفارت چین اعلام داشته بود این گزارش با انتشار اخبار جعلی می تواند با انگیزه های پنهانی افکار عمومی را گمراه کند؛ چرا که محتوای غیرحرفه ای این گزارش  بسیار غیرمسئولانه بوده و می تواند روابط دوجانبه دو کشور را تحت‌الشعاع قرار دهد.

سفارت چین در استونی در واکنش به این گزارش تأکید کرده بود که چین قاطعانه مسیر توسعه صلح آمیز را دنبال می کند و سخت در تلاش است تا مسیر توسعه سالم و پایدار روابط چین و استونی را تقویت کند. علاوه بر آن چین قصد و علاقه ای به تهدید هیچ کشوری ندارد و از مقامات استونیایی خواستار آن است که  تعصب عقیدتی را کنار بگذارند و توسعه چین را به روشی عینی و عادلانه ببینند. همچنین از تهمت زدن به چین دست برداشته و برای ارتقاء روابط چین و استونی، همکاری عملی دوجانبه را در دستور کار خود قرار دهند.

سرویس اطلاعات خارجی استونی در گزارش سالانه خود مدعی شده بود که دولت چین یک طرح بزرگ، بلند پروازانه برای تسلط بر فناوری جهانی دارد که تهدیدهای امنیتی عمده ای برای سایر کشورها محسوب می شود. علاوه براین نفوذ چین در غرب و همکاری این کشور با فدراسیون روسیه می تواند به عنوان یک تهدید امنیتی برای کل جهان تلقی شود.

به اعتقاد ناظران سیاسی کشورهای حوزه بالتیک مدتی است که با حساسیت فوق العاده ای اقدامات دولت و شرکت ها چینی را در کشور خود دنبال می کنند. در فوریه سال ۲۰۲۱ کشور لیتوانی فعالیت شرکت «ناک تک» (Nuctech) را که یک شرکت فعال درزمینه تولید تجهیزات نظارتی و اسکن بار در فرودگاه‌ها است ممنوع اعلام کرد و  استونی نیز به اتحادیه اروپا در مورد خطرات جاسوسی چین و روسیه هشدار داد.

گفته می شود دولت لیتوانی همچنین در حال تهیه پیش نویس لایحه ای برای ایجاد ممنوعیت برای سایر شرکت های چینی است که در آینده امکان دارد از طریق انعقاد قرارداد در بخش های حمل‌ونقل، انرژی و ارتباطات از راه دور خطر امنیتی برای این کشور ایجاد کند. این درحالی است که اتحادیه اروپا اخیراً با پکن یک قرارداد سرمایه گذاری امضا کرده است. ایالات‌متحده همچنین با توجه به وضعیت تهاجمی نیروی دریایی چین در اقیانوس آرام و سابقه حقوق بشری این کشور نسبت به مسلمانان ایغور، از اتحادیه اروپا خواسته است تا با احتیاط با چین رفتار کند.