از نامه ضدروزه‌خواری دادستان تا فرمان ضدتریاکی طالبان

در آستانه ماه رمضان امسال هم دادستان کل کشور به فرمانده نیروی انتظامی نامه نوشت که با روزه‌خواران بشدت برخورد شود؛ نامه‌ای که بازخوردهای منفی آن کم نبود. با این حال کافی است غروب و چند ساعت مانده به افطار سری به مرکزی ترین قسمت تهران یعنی چهارراه ولیعصر در مرکز ایران بزنید و ببینید که این دستور چندان جدی گرفته نشده است.

به گزارش ایران مامن، جدا از کسانی که چای می‌فروشند و می‌نوشند و سیگار می‌کشند حتی اغذیه‌فروشی‌های سیار به شکلی معمولی به کارشان مشغولند و این یعنی از برخورد جدی خبری نیست.

امر به برخورد با روزه‌خواری از جهاتی شبیه دستوری است که طالبان برای ممنوعیت کاشت خشخاش صادر کرده است یعنی اینکه معلوم نیست چه ضمانت اجرایی قرار است داشته باشد.

روزنامه «خراسان» در این باره گزارش داده طالبان که به گفته برخی منابع  پیش از آغاز دور جدید حکمرانی اش، مهم ترین منبع درآمدش  از کشت خشخاش، تولید و قاچاق مواد مخدر بود، در حدود هشت ماهی که به قدرت رسیده، بارها بر ممنوعیت کشت خشخاش مهم ترین محصول تهیه مواد مخدر (تریاک) تاکید کرده است و روز یک شنبه (۱۴ فروردین) هم بر اساس فرمان تازه ملا هبت ‌ا… آخوندزاده که در تالار کنفرانس‌های وزارت امور داخله اعلام شد، به تمام مردم خبر داده شده که از تاریخ صدور این فرمان کاشت خشخاش در تمام کشور به گونه مطلق ممنوع است و هیچ‌کس نمی‌تواند از آن تخلف کند.

این فرمان در حالی صادر می‌شود که افغانستان یکی از عمده‌ترین کشورهای تولید کننده مواد مخدر جهان است و به تنهایی حدود ۹۰ درصد تریاک جهان را تامین می‌کند که بازارهای هروئین و مواد افیونی از آن تغذیه می کنند، یعنی انحصار مطلق در تولید تریاک جهان.  با این حال این سوال وجود دارد که آیا می شود این وعده را جدی گرفت؟ البته هنوز چیزی مشخص نیست و باید دید طالبان برای هزینه های جاری کشور چه راه های درآمد زایی خواهد داشت.

افزایش تولید تریاک بلافاصله پس از حمله آمریکا در اکتبر ۲۰۰۱ رخ داد و هر سال هم به آن افزوده می شود. به گزارش دفتر مقابله با مواد مخدر و جرم سازمان ملل متحد در سال ۲۰۱۷ سطح زیر کشت خشخاش به بیشترین حد خود یعنی ۳۲۸ هزار هکتار در افغانستان رسیده است.

از آن جایی که درآمد اصلی طالبان قبل از شروع حکمرانی استحصال و فروش تریاک بوده و به نظر برخی از کارشناسان هنوز منبع درآمد جدیدی پیدا نکرده است امکان کاهش چشمگیر و ممنوعیت کاشت خشخاش برای آن ها وجود ندارد و این ممنوعیت دلایل و پشت پرده های دیگری دارد از جمله؛

 ۱- گرفتن مشروعیت جهانی:ممنوعیت کشت خشخاش در افغانستان یک سوال جدی را به وجود می آورد که چرا طالبانی که تازه به قدرت رسیده‌ و به شدت به منابع مالی نیازمند است و تاکنون هم از استحصال و فروش تریاک هزینه هایش را تامین می کرده ،می‌گوید دیگر نمی‌خواهد تریاک کشت کند؟ به اعتقاد برخی کارشناسان یک پاسخ محتمل می‌تواند این باشد که این وعده همچون وعده‌های احترام به حقوق بشر و آزادی رسانه‌ها ست که طالبان به عنوان شیوه‌ای به منظور نشان دادن چهره‌ای معتدل‌تر از خود به جهان برای کسب مشروعیت برای حکمرانی شان بر افغانستان انتخاب کرده است.

۲- جلب کمک‌های مالیِ جهان:برخی دیگر از کارشناسان معتقدند طالبان به دنبال جلب کمک‌های مالیِ بین المللی است. به گزارش یورو نیوز، جاناتان گودهند، متخصص تجارت بین‌المللی مواد مخدر در مدرسه مطالعات شرقی و آفریقاییِ لندن(SOAS) معتقد است که اتخاذ رویکرد‌ بسیار تهاجمی درخصوص مبارزه با مواد مخدر در افغانستان بسیار دشوار است. وی توضیح می‌دهد که هدف این گروه از طرح چنین وعده‌ای که عمل به آن بسیار دشوار است و حتی می‌تواند به اختلاف نظر گسترده در میان اعضای ارشد آن دامن بزند، تنها برای جلب حمایت مالی غرب است؛ چنان که آقای مجاهد نیز در کنفرانس مطبوعاتی که چند وقت پیش داشت خواستار «کمک بین‌المللی» برای ارائه محصولات جایگزین خشخاش به کشاورزان افغانستان شده بود.

نگاهی به تجربه پیشین طالبان در سال های ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۱ که حکومت را در دست داشتند، نشان می دهد آن ها پیش از این هم برای جلب نظر جهان و به ویژه دولت‌های غربی کشت خشخاش را حرام اعلام و اقدام به از بین بردن مزارع آن کرده بودند و وقتی کمک های مالی دریافت نکردند دوباره کشت خشخاش را آغاز و از فروش آن درآمد کسب کردند.

 ۳- تکنیکی برای بازاریابی تریاک:یکی دیگر از گمانه هایی که برخی مطرح کرده اند این است که طالبان ممکن است به دنبال افزایش قیمت تریاک در جهان و افزایش درآمد خود باشد. در واقع، با اعلام محدودیت و ممنوعیت برای کشت تریاک، قیمت جهانیِ طیفی از مواد مخدر افزایش می‌یابد. این تقریبا همان الگویی است که کارتل‌هایی مانند «اوپک» (بزرگ‌ترین کارتل در جهان)، برای افزایش قیمت فروش نفت در دهه‌های گذشته دنبال کرده‌اند. با این همه، حالا صحبت از یک «انحصارِ» کالایی  در میان است و نه یک کارتل و به همین دلیل، احتمال موفقیت هم بالاتر است.

در همین حال یک روز پس از فرمان سرکرده  طالبان برای ممنوعیت کشت مواد مخدر، منابع محلی می‌گویند قیمت یک سیر تریاک در هلمند حدودا از ۴۰۰ به ۱۲۰۰ دلار رسیده است. به گفته برخی مقامات پیشین، اکثر عاملان کشت مواد مخدر خود طالبان هستند و فرمان رهبر این گروه، ترفندی برای سودجویی بیشتر است و  البته این اتفاق می تواند به تغییر الگوی سوء مصرف مواددر بازار های جهانی تریاک افغانستان منجر شود و چه بسا بسیاری از معتادان مواد سنتی را به سمت مصرف مواد صنعتی سوق دهد که عواقب وخیمی دارد.