با این مشوق‌ها بچه‌دار شوید

زنگ خطر پیری جمعیت سال‌ها است در ایران به‌صدا درآمده است. بسیاری از مقامات نیز به‌فراخور منصب و حوزه مسئولیشان بارها در مورد آن اظهار نگرانی کرده‌ و خواستار حمایت از فرزندآوری در کشور شده‌اند تا در چند سال آینده آمار پیرها بر جوانان پیشی نگیرد و هرم سنی رو به پیری گرایش پیدا نکند.

سرخط اصلی فرزندآوری، سیاست‌های کلی جمعیت است که در سی‌ام اردیبهشت ۱۳۹۳ از سوی رهبر انقلاب به قوای سه‌گانه و مجمع تشخیص مصلحت نظام ابلاغ شد.

در ادامه، «طرح جوانی جمعیت و تعالی خانواده» بندهای زیادی را در جهت افزایش جمعیت و تشویق به این امر در متن خود گنجانده است. بخشی از این مشوق‌ها رسانه‌ای شده است و حواشی و نکات مثبت و منفی زیادی هم درباره آنها ذکر شده است.

به گزارش ایران مامن، تدابیر جمعیتی اما تاکنون نه‌تنها به‌خروجی قابل قبولی منتج نشده است، بلکه حتی در مواردی می‌توان آن را نه سیاست‌های تشویقی، بلکه به سیاست‌های تنبیهی نیز تعبیر کرد.

گرانی افسارگسیخته سال‌های اخیر از دید بسیاری مهمترین مانع پیش روی فرزندآوری است. این در حالی است که جدا از مسائل اقتصادی، سبک زندگی این روزها هم چندان با چندفرزندی همخوانی نمی‌یابد.

و اما در راستای تشویق به فرزندآوری، یکی از اقدامات نمایندگان مجلس مکلف کردن بانک مرکزی به‌پرداخت وام  برای فرزند سوم به‌خانواده‌های فاقد مسکن است. اعطای وام ودیعه مسکن تا سقف ۱۵۰ میلیون تومان، پرداخت وام ۱۰ میلیون تومانی به ازای تولد هر فرزند، فروش خودرو به‌ قیمت کارخانه و… از جمله موارد حمایتی مطرح شده برای ترویج به فرزندآوری خانواده‌های ایرانی است.

پس از تصویب قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت، خودروسازان همراه با طرح‌های فروش خود، در راستای ابلاغ این طرح‌های حمایتی خود را برای اختصاص خودرو به مادران دارای دو فرزند و بیشتر که فرزند دوم یا مابعد آن‌ها، پس از تاریخ فوق متولد شده باشند، اجرایی کردند.

بر اساس این طرح مادران مشمول امکان ثبت‌نام یک دستگاه خودرو از محصولات خودروسازان را دارند؛ چنانچه تعداد متقاضیان مشمول این بخشنامه، بیش از ظرفیت شرایط فروش باشد، منتخبان نهایی از طریق قرعه‌کشی مشخص خواهند شد اما در غیر این صورت تمامی مادران مشمول که شرایط آن‌ها به تایید سازمان‌های ذی‌ربط می‌رسد، امکان واریز وجه خودرو انتخابی را خواهند داشت.

یکی دیگر از تمهیدات در نظر گرفتن امتیازات شغلی بود مثلا در بررسی صلاحیت عمومی متقاضیان عضویت هیأت علمی دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی، در ازای تأهل ۵ امتیاز و در صورت داشتن هر فرزند ۳ امتیاز به امتیازات صلاحیت عمومی افزوده می‌شود.

همچنین، مدت مرخصی زایمان ۹ ماه و برای وضع حمل دوقلو‌ها یا بیشتر ۱۲ ماه در نظر گرفته شد. بر اساس این اصلاحیه پدران می‌توانند پس از تولد فرزند خود از ۱۰ روز مرخصی (بدون احتساب تعطیلات) به منظور مشارکت در مراقبت از نوزاد استفاده کنند. این مدت در صورت داشتن فرزند دوقلو یا بیشتر، یک ماه خواهد بود.

علاوه بر این‌ها اعلام شد متولدین سال ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ سهام عدالت می‌گیرند. واگذاری سهام عدالت به نوزادان پیرو قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت است و برای تشویق فرزندآوری پرداخت می‌شود.

همچنین مقرر شد سازمان هدفمندی یارانه‌ها مکلف  از محل درآمدهای ناشی از حذف یارانه سه دهک بالا نسبت به افزایش یارانه فرزندان خانواده های دهک های اول تا چهارم دارای حداقل ۳ فرزند تحت تکفل که هیچکدام از والدین در دستگاه های مذکور در ماده ۲۹ قانون برنامه ششم توسعه شاغل نباشند به میزان ۳ برابر یارانه مصوب سایرین پرداخت کند.

یکی دیگر از این طرح‌ها اعطای زمین بود. به منظور تحقق بند چ ماده ۱۰۲ برنامه ششم توسعه، دولت مکلف است به جز کلانشهرها یک قطعه زمین مسکونی بر اساس طرح هادی مصوب در روستا و طرح جامع مصوب در شهرها با مساحت ۱۵۰ تا ۲۰۰ متر مربع به خانواده ها پس از تولد فرزند سوم و بیشتر، مشروط به سکونت حداقل ۵ سال در آن شهر یا روستا بر اساس قیمت تمام شده فقط برای یکبار با حفظ حق مالکیت دولت و اجاره ۹۹ ساله واگذار نماید.

وزارتخانه های نفت و نیرو موظفند تعداد فرزندان را در تعیین مشترکین کم مصرف و الگوی مصرف آب ، برق و گاز لحاظ دارند.

احداث مهدکودک در تمامی ادارات یا اعطای خانه سازمانی به خانواده‌های دارای سه فرزند و نیم بها بودن ورودی کلیه اماکن و بناهای تاریخی – فرهنگی و موزه‌های تابعه وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی، گردشگری و دستگاههای اجرایی و همچنین نیم بها بودن خدمات حمل و نقل عمومی شهری و تعرفه‌های فرهنگی، ورزشی و تفریحی شهرداری ها از مشوق های فرزند آوری در راستای داشتن جمعیت جوان است.

چند روز پیش هم یک عضو کمیسیون فرهنگی مجلس گفت: به عنوان یکی از اعضای کمیسیون فرهنگی می‌گویم، برای تشویق مردم در رفتن به سینما تخفیف‌هایی درنظر گرفته شده و همچنین برای قانون جوانی جمعیت هم ما یک قانون تصویب کردیم که خانواده‌هایی که سه فرزند دارند می‌توانند برای خودشان و فرزندان بلیت نیم بها تهیه کنند.

با این حال سیاست‌هایی که اسم آن را مشوق جمعیتی می‌نامند، علاوه بر این که شباهت چندانی به این عنوان ندارد، بیشتر نیز فقط روی کاغذ نوشته می‌شود و خبری از اجرای آن نیست، درصورت اجرا نیز معمولا به‌صورت ناقص اجرا می‌شود.

طرح «صندوق آتیه» مثال روشنی از این ماجراست. براساس این طرح که زمان ریاست جمهوری «محمود احمدی‌نژاد» کلید خورد، قرار شد به فرزندانی که در سال ۸۹ و بعد از آن به دنیا آمده باشند، مبلغ یک میلیون تومان و پس از آن سالانه صد هزار تومان پرداخت شود، تا این پول در حساب نوزادان بماند و با سود آن، برای آینده افراد هزینه شود. اما این طرح مانند طرح‌های مشابه دیگر در همان ابتدا به‌دلیل کمبود بودجه و خودداری بانک ملی به‌عنوان بانک عامل اجرای این طرح متوقف شد.

در موضوع افزایش جمعیت بسیاری از ‌مسئولان بر فرهنگ‌سازی افزایش جمعیت تاکید دارند تا ایجاد زمینه و بستر مناسب برای تحقق این امر. این در حالی است که تغییر در سیاست‌هایی نظیر جمعیت موضوعاتی است که در کنار فرهنگ‌سازی نیازمند مشوق‌های اقتصادی و اجتماعی است و لازم است ‌مسئولان در کنار کار فرهنگی برای افزایش جمعیت، بسترهای لازم و همچنین مشکلات اقتصادی خانواده‌ها و همچنین معضلات ازدواج جوانان را برطرف کنند تا خانواده‌ها برای فرزندآوری و جوانان برای ازدواج، بدون هیچ مشکل اقتصادی و اجتماعی و… تشویق شوند.