مقبره‌‌سازی در پارک؛ کار فرهنگی یا بدفرهنگی؟

سال‌ها پیش پارک فدک نارمک (در شرق پایتخت) آبشار مرکزی بسیار زیبایی داشت. عصر‌های گرم تابستان بچه‌ها گرداگردش دوچرخه‌بازی می‌کردند و آبشار، خنکای لطیف و فرح‌بخشش را به نسیم می‌بخشید تا برساند به حوالی تن‌های تشنه‌شان. پیرمردها و پیرزن‌ها اطراف میدان می‌نشستند و خیره به فراز و فرود قطرات نرم آب، بر موج خاطرات خود، دمی روحشان را پرواز می‌دادند تا گذشته.

چند سالی ا‌ست زنان و مردانی که می‌آیند تا در حوالی آبشار دمی بیاسایند با مقبره شهدای گمنام مواجه‌اند. آبشار را کندند و به جایش نشان چند مقبره گذاشتند که چنگ به دل آدم می‌زند و موج غم جنگ را مثل سیلی توی صورت آدم می‌کوبد. شاید فلسفه این کار این باشد که هرگز یاد دفاع مقدس فراموش نشود.

خوب است؟ لابد به نظر عده‌‌ای خوب است و باعث غنای فرهنگی می‌شود. اما متاسفانه هیچ‌کس از مردم نارمک، از پیرمردها و پیرزن‌ها و بچه‌های پارک نظرسنجی نکرد که آیا انتخاب‌شان همین است؟ آیا این‌طور راضی‌ترند؟ آیا دوست دارند درست وسط آبشارشان نشان مقبره برپا شود یا نه.

اینکه وسط پارک، وسط کوهستان، وسط دانشگاه، وسط هر‌جایی که بشود نشان مقبره برپا کنیم، به اعتقاد من نه تنها کار فرهنگی نیست بلکه کار بدفرهنگی و تخریب هویت مکان‌های اجتماعی‌‌ است.

فرقی نمی‌کند مقبره هوشنگ ابتهاج را به پارک محتشم رشت ببریم، یا اندوه چند جوان شهید گمنام را به جای نشاط یک آبشار بنشانیم. این عمل کج فهمی، بدسلیقگی و تخریب بی‌دلیل اندک نشاط اجتماعی است. این کار به قهقرا بردن احترام به مقام شهید، شاعر یا هنرمند است.

این عمل غیرحرفه‌ای و مخالف با نظم زندگی شهری است. حتی در دور‌افتاده‌ترین روستاها و دورترین زمان‌ها هم انسان به عقلش می‌رسید که عزیزانش را در باغچه خانه دفن نکند.  کارکرد آرامستان روشن و مشخص است؛ به همان اندازه که کارکرد بیمارستان و شهربازی مشخص است و به همان اندازه که هیچ‌کس توی قرمه‌سبزی ماست نمی‌ریزد، فقط به این دلیل که ماست کلسیم دارد. و هیچکس با ریتم یک دعای معنوی نمی‌تواند ورزش کند (و نباید ورزش کند)، و هیچکس وسط عروسی یاد مادربزرگ مرحومش نمی‌افتد و زار زار نمی‌گرید؛ به تمام این دلایل نباید هر جا که عشقمان کشید مقبره بسازیم.

این امر حتی حرمت شخصیت متوفی را خدشه‌دار می‌کند. از قدیم زیارت اهل قبور آداب و مراسم، لباس و حال و هوا و نیاز خاص خودش را داشته است. اما ظاهرا افراد مسئول تشخیص داده‌اند که زیارت اهل قبور را هم چون سایر مسائل به صلاح‌دید خود به مردم تحمیل و تکلیف کنند و اصل اختیار و تمایل و نیاز به رفتن به چنین فضاهای معنوی را به کل غیر لازم می‌دانند.