پیش‌بینی‌ها از جنگ اوکراین؛ پیشروی زمستانه روس‌ها یا پاتک اتمی؟

از زمان شروع جنگ اوکراین پیش‌بینی‌های گوناگونی درباره سرنوشت این جنگ به ویژه از سوی رسانه‌ها، چهره‌های نظامی و سیاسی و نیز موسسات تحقیقاتی و اتاق‌های فکرهای استراتژیک صورت گرفته و بازتاب یافته است.

به گزارش ایران مامن، چند روز پیش بود که ژنرال شناخته‌شده آمریکایی و مدیر پیشین سازمان سیا «دیوید پترائوس» در مصاحبه با «ای‌بی‌سی نیوز» پیش‌بینی کرد واشنگتن پاسخی ویرانگر به هرگونه حمله اتمی روسیه در اوکراین خواهد داشت و تمامی نیروها و پایگاه‌های نظامی مسکو در این منطقه را از بین خواهد برد.

پیش‌بینی‌های پترائوس به دنبال اظهارات مشابه ژنرال «بن هاجز» مطرح شد که بین سال‌های ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۸ بر نیروهای آمریکایی در اروپا نظارت داشت. هاجز مدعی شده بود که واشنگتن با از بین بردن پایگاه‌های روسیه در کریمه یا نابود کردن ناوگان مسکو در دریای سیاه به حمله هسته‌ای احتمالی روسیه علیه اوکراین پاسخ خواهد داد.

به باور محققان موسسه «رند» (RAND Corporation) به رغم همه برتری‌های تسلیحاتی و تجهیزاتی، احتمال شکست ارتش روسیه در نبرد اوکراین چندان هم دور از انتظار نیست. بر اساس این نظر ارتش  های بزرگ ضعف های بزرگ اما ناشناخته‌ای دارند. سرنوشت ارتش تضعیف‌شده روسیه در سال ۱۹۱۷، ارتش فرانسه در سال ۱۹۴۰، ارتش بریتانیا در سنگاپور ۱۹۴۲، ارتش تضعیف شده ویتنام جنوبی ( ۱۹۷۵) و ارتش عراق در موصل (۲۰۱۴) می تواند زنگ خطری برای ارتش روسیه باشد.

به گزارش رند، شاید تصور شود با پیروزی یا شکست روسیه در اوکراین صرفاً بخشی از مرزهای دو طرف جابه‌جا شود. اما جنگ اوکراین و تبعات آن بسیار سخت خواهد بود. «امانوئل مکرون» رئیس  جمهور فرانسه اوایل ماه ژوئن خواستار تحقیر نشدن روسیه شد. این درخواست ابعاد عمیقی دارد. واقعیت این است که پیش بینی نتایج جنگ روسیه و اوکراین غیر ممکن است. غرب باید احتیاط بیشتری در اتخاذ سیاست های خود داشته باشد. در ابتدای این نبرد زمانی که نیروهای اوکراین تلاش نیروهای روسیه برای تصرف کی‌اف، خارکف و اودسا، سه شهر بزرگ این کشور را عقب زدند، خوش‌بینی مفرطی بسیاری از کشورهای اروپایی را فراگرفت. اما امروز و  در دهه پایانی ژوئیه ۲۰۲۲ درگیری ها در شرق اوکراین به شدت افزایش یافته، زلنسکی از تلفات بالای نظامیان این کشور می گوید و کمبود ملموسی در مهمات اوکراین احساس می شود. ازآنجایی‌که به نظر نمی رسد هیچ‌یک از طرفین آماده کنار گذاشتن نبرد باشند جنگ احتمالاً ادامه خواهد داشت. اما مزیت  های میدان نبرد باز هم کاهش خواهد یافت و بدین ترتیب سرنوشت اوکراین نامشخص تر خواهد شد.

اوکراین برای هر اینچ از سرزمین خود در دونسک و خرسون تحت شدیدترین حملات قرار دارد. با این حال ارتش این کشور از مزیت اعلام بسیج عمومی سود می برد. تک تک مردم این کشور اراده ای قوی برای جنگ دارند، ضمن اینکه حمایت کشورهای اروپایی و غربی دور از انتظار بوده است. در این رابطه مجموعه ای از سلاح ها و سیستم های پشتیبانی رزمی پیشرفته از توپخانه موشک و رادارهای ضد هوایی و پهپادهای مسلح تحویل اوکراین شده است. اوکراین استفاده موثری از این تسلیحات داشته ضمن اینکه به شدت به سلاح های سنگین برای راه‌اندازی ضد حملات نیازمند است.

نقطه ضعف اصلی اوکراین قدرت بالای توپخانه روسیه است که به پیشروی آن‌ها در شرق اوکراین انجامیده است.

ارتش روسیه نیز از کمبودهای شدیدی رنج می برد. بسیاری از نیروهای آن‌ها اراده و انگیزه ای برای نبرد ندارند. در ابتدای این حمله نیز مقاومت شدید اوکراینی‌ها مانع از موفقیت یک حمله رعد آسا برای سرنگونی زلنسکی شد.

در ابتدای حمله روسیه نیروهای مهاجم خود را در محورهای زیادی متفرق کرده بود و احتمالاً همین مسئله سبب شد آن‌ها در مقابل هواپیماهای بدون سرنشین، ضد زره جاولین و تسلیحات ضد هوایی استینگر ناتوان باشند. در این عملیات لجستیک روسیه عملکرد ضعیفی داشت. به جهت فقدان نظم و انضباط نیروهای روسیه در موارد متعددی با حملات برق آسای اوکراین غافلگیر شدند. ضمن اینکه در موارد متعددی هجوم بدون سازمان سربازان روس به خانه و دارایی مردم گزارش شد.

ادعا می  شود برای مقابله با همه ضعف های فوق نیروهای روس به حملات کور دوره جنگ جهانی دوم (به خصوص با توسل به توپخانه) روی آورده  اند. این واقعیت روحیه پیاده نظام روسیه و واحدهای زرهی را به شدت تضعیف کرده است. امری که به گونه ای در سخنرانی نهم ماه مه پوتین نیز بازتاب داشت. تجهیزات زرهی ارتش روسیه ضربات سختی را متحمل شده و تلاش برای بازسازی آن‌ها به خصوص تانک‌های قدیمی (T-62) دشواری خاص خود را دارد.

با وجود همه دست‌اوردهایی که ارتش روسیه در شرق اوکراین داشته فروپاشی ارتش این کشور در این منطقه چندان هم غیر متحمل نیست. تجهیزات هوشمند و کوچکی که غرب در اختیار اوکراین قرار داده تلفات سنگینی به ارتش روسیه وارد کرد. از این منظر ارتش روسیه به نیروهای جمال عبدالناصر رئیس‌جمهور مصر در جنگ شش روزه ۱۹۶۷ شباهت دارد که با وجود برخی برتری‌ها در نهایت هشتاد درصد تجهیزات خود را از دست داد. امکان شکست برای ارتش روسیه چندان هم دور از انتظار نیست. تابستان سال گذشته ارتش افغانستان در مقابل نظامیان نامنظم طالبان شکستی دور از انتظار داشت.

در کنار دیدگاهی که از سوی کارشناسان رند ارائه شده نباید از دیدگاه دیگری که با تمرکز بر شرایط خاص فصل سرما از قضا احتمال پیروزی ارتش روسیه را بیشتر می‌داند غفلت شود. بر اساس این نگرش با فرا رسیدن فصل سرما مزیت‌های مختلف ارتش و دولت روسیه در تقابل با اوکراینی‌ها افزایش خواهد یافت. فارغ از اینکه کدام نگاه با واقعیت نزدیک‌تر است تنها زمان می‌تواند نتیجه را معین کند.