آمارهایی برای ندیدن

در روزهای اوج اعتراضاتی که اواخر شهریورماه در ایران به راه افتاد، رسانه‌های مختلف کوشیدند با کمّی‌سازی وقایع، ابعادی از ناآرامی‌ها را به دست مخاطبان خود برسانند از جمله درباره تعداد کشته‌شدگان. در یکی از آخرین آمارها در این زمینه و حدود یک هفته پیش سازمان موسوم به «حقوق بشر ایران» مدعی شد آمار کشته‌شدگان به دست‌کم ۲۱۵ نفر، از جمله ۲۷ کودک رسیده است.

در سوی مقابل هم آمار و ارقامی از سوی مقامات اعلام شد. به گفته معاون سیاسی بسیج در حوادث اخیر، در بهترین حالت جمعیتی که به کف خیابان آمدند ۷۰ هزار نفر بودند. از بین ۳ میلیون دانشجو، ۱۰ هزار و ۵۰۰ نفر در اغتشاشات شرکت کردند. همچنین امام جمعه اهواز اظهار داشت کل شرکت کنندگان در اغتشاشات در سراسر کشور فقط ۹۰ هزار نفر هستند.

«سردار حسین اشتری» فرمانده فراجا هم اعلام کرد طبق آمار تنها یک درصد از دانش‌آموزان کشور اقدام به اعتراض کردند و از ۱۱۰ هزار مدرسه در ۵۰ مدرسه اعتراضاتی روی داده است.

سردار حسین اشتری فرمانده فراجا

به نوشته روزنامه ایران برآورد اولیه از جمعیت فعال در میدان این جنبش در سراسر کشور جمعیتی کمتر از ۸۰ هزار نفر را نشان می‌دهد. این‌ها افرادی هستند که وسط میدان شعار دادند، تظاهرات کردند یا به جایی آسیب زدند و… این در حالی است که جمعیت دهه ۷۰ و ۸۰ بین ۱۵ تا ۲۰ میلیون است.

با اینکه تناقضاتی در این آمارها به چشم می‌آید از جمله «غلامعلی حداد عادل» عضو مجمع تشخیص گفته کل شمار کسانی که طی یک ماه به خیابان آمدند ۲۰۰ هزار نفر بوده، اما نگاهی به آمارهای اعلانی یک وجه مشترک را به تصویر می‌کشد و آن اینکه اکثر بازداشت‌شدگان زیر بیست سال سن داشته اند. به گزارش فارس ۴۱ درصد از بازداشت شدگان کمتر از ۲۰ سال سن دارند، ۱۰ درصد هم بالای ۳۵ سال.

در خصوص آمارهایی که از سوی مقامات سیاسی و انتظامی مطرح شده انتقاداتی متعددی مطرح شده از جمله وزرای ارشاد، علوم و آموزش و پرورش که به ترتیب گفته‌اند تعداد خبرنگاران، دانشجویان و دانش آموزان بازداشت شده «زیاد نیست» در مظان بی‌اطلاعی، بی تفاوتی یا عدم صداقت قرار گرفته‌اند.

گذشته از این، برخی از منتقدان می‌گویند به آماری که از افرادِ کف خیابان انتشار می‌یابد، اظهارات و اطلاعاتی چسبانده می‌شود که هدف آن علاوه بر نادیده‌انگاشتن معترضان، تحقیر و تقبیح آنان است؛ از جمله اعلام اینکه « ۸۰ درصد دستگیر شدگان فرزندان طلاق، ۵۰ درصد سابقه اعتیاد به مواد مخدر و الکل داشتند؛ انگیزه ۶۵ درصد هم هیجانی است» یا اظهارات مدیر مسئول خبرگزاری فارس که گفته برخی بازداشت‌شدگان اهل هر جور خوش‌گذرانی بودند، اهل باهم بودن و ازدواج سفید و از این مسخره‌بازی‌ها که گرفتاری به آن معنا دارد. …خوشی‌ها و دغدغه‌های آن‌ها نشان می‌داد که مشکل مالی ندارند.

این در حالی است که برخی جامعه‌شناسان هشدار می‌دهند نباید افرادی را که در خیابان هستند و اعتراض دارند تحقیر کرد تا خشم آنان دوچندان شود. این افراد را باید در چارچوب‌های گفت‌وگومحور به سمت پیگیری عقلانی و منطقی خواسته‌هایشان هدایت و در این چارچوب برای پیگیری خواسته‌ها و تحقق آن برنامه و زمان مشخصی را تدوین کرد.