مین‌گذاری «واگنر» زیر پای پوتین

با شروع جنگ در اوکراین که فوریه ۲۰۲۲ (اسفندماه ۱۴۰۰) فرمانش را «ولادیمیر پوتین» صادر کرد، جنگ تبلیغاتی شدیدی چاشنی تحریم‌های اقتصادی گسترده و بی‌سابقه علیه روسیه شد تا حمایت تسلیحاتی غرب از دولت کی‌یف و در واقع حلقه‌های جنگ نیابتی با مسکو تکمیل شود.

در جریان جنگ تبلیغاتی علیه کرملین، یکی از محورهای مهم پروپاگاندای رسانه‌های غربی طرح احتمال شورش نظامیان علیه پوتین بود. با این حال و به رغم مجادلاتی که در ماه‌های اخیر میان «یوگنی پریگوژین» با «سرگئی شویگو» بر سر نحوه جنگ در اوکراین درگرفت، کمتر کسی احتمال می‌داد یکی از نزدیک‌ترین پیرامونیان پوتین که به «سرآشپز» او معروف بود علیه وی بشورد.

پریگوژین، رئیس گروه «واگنر» روز گذشته در بیانیه‌ای ارتش روسیه را به حمله علیه مواضع این گروه متهم کرد. وی همچنین مدعی تصرف پایگاه‌های نظامی شهر روستوف شد. وزارت دفاع روسیه و شخص پوتین پریگوژین را به خیانت متهم کرده اند و سازمان امنیت روسیه در حال پیگیری پرونده امنیتی این گروه است.

واگنر را بهتر بشناسیم

در شرایطی که قوانین روسیه جنگیدن شهروندان این کشور را در سایر کشورها در ازای پول منع می‌کند، در سال‌های اخیر واگنر تبدیل به گروهی شد که توانست در میان شرکت‌های پیمانکاری نظامی ثروت و شهرتی نظیر «بلک واتر» آمریکایی پیدا کند؛ شرکتی که نامش پس از حمله دو دهه اخیر به افغانستان و عراق به خاطر جنایات جنگی بر سر زبان‌ها افتاد.

به گزارش ایرنا، با توجه به این که فعالیت هر گروه نظامی خصوصی در روسیه غیرقانونی است، هیچ فعالیت تجاری و تامین مالی به نام گروه واگنر ثبت نشده است. بنابراین نمی‌توان واگنر را دقیقا یک شرکت خصوصی نظامی نامید. این مسئله باعث می‌شود اطلاعات چندان دقیقی از ماهیت اصلی این گروه وجود نداشته باشد. بیشتر اطلاعات مربوط به واگنر، گمانه زنی رسانه‌ای و یا نتیجه فعالیت روزنامه‌نگاران تحقیقی است.

واگنر شبکه‌ای از گروه‌ها و افراد مختلف است که از طرف یک مرکزیت واحد به هم مربوط می‌شوند و در نقاط مختلف جهان فعالیت‌های متفاوتی انجام می‌دهند؛ از آموزش امنیتی و مشاوره سیاسی و نظامی گرفته، تا جمع آوری اطلاعات و عملیات نفوذ. همچنین واسطه‌گری مالی و قراردادهای تجاری.

به گزارش ایرنا، اولین نمایش گروه واگنر به سال ۲۰۱۴ باز می‌گردد؛ زمانی که روسیه کریمه را به اشغال خود درآورد و تحرکاتی در استان‌های شرقی اوکراین آغاز کرد. در همان زمان اخبار مختلفی از نقش گروه‌ واگنر در کمک به ارتش روسیه منتشر شد. البته گستره عملیاتی واگنر به اوکراین محدود نمی‌شود؛ گزارش‌هایی از فعالیت این گروه در سوریه، ونزوئلا و برخی کشورهای آفریقایی وجود دارد و حتی حمله ۷ فوریه ۲۰۱۸ به ارتش آمریکا در دیرالزور به این گروه نسبت داده شده است.

اگرچه گزارش‌های ابتدایی گروه واگنر را تنها دارای ۵۰۰۰ سرباز اعلام می‌کرد، در ماه‌های گذشته وزارت دفاع بریتانیا مدعی شده بود واگنر ۵۰ هزار سرباز را در جنگ اوکراین رهبری می‌کند. چنانچه گزارش رسانه‌های غربی تایید کرده‌است، اشغال کامل باخموت هم با هدایت و رهبری واگنر انجام شده است.

رهبران واگنر چه کسانی هستند؟

رسانه‌ها پریگوژین را که حالا در حال دعوت به شورش مسلحانه در روسیه است، به عنوان رهبر این گروه معرفی کرده‌اند. او در زمان حکومت شوروی زندانی بود و همزمان با فروپاشی شوروی آزاد شد. اولین فعالیت‌های اقتصادی او به فروش ساندویچ‌های هات داگ مربوط است و از همین طریق توانست رستوران‌هایی در روسیه ایجاد و قراردادهایی با دولت روسیه منعقد کند. پذیرایی از میهمانان پوتین باعث شد پریگوژین با لقب سرآشپز پوتین شناخته شود. تاسیس واگنر به او نسبت داده شده است. شخص دیگری که در بنیان‌گذاری واگنر مطرح است دیمیتری اوتکین، یکی از فرماندهان سابق نظامی روسیه است. ظاهرا نام واگنر به علایق او به یک آهنگساز آلمانی مربوط است.

برخی گزارش‌ها مدعی شده‌اند، دولت روسیه از گروه واگنر به جای ارتش استفاده می‌کند تا منافع خود را دنبال کند. استفاده از این گروه در مواردی که امکان مداخله مستقیم ارتش روسیه وجود ندارد یا پر هزینه است، اهمیت زیادی دارد. همچنین برخی گزارش‌ها از بهره‌برداری واگنر از منابع طلا و الماس برای هزینه عملیات‌های خود خبر می‌دهند که مسئله تامین مالی حضور ارتش روسیه در مناطق مختلف جهان را حل می‌کند.

رسانه‌های غربی مدعی ارتباط ستاد مشترک ارتش روسیه با واگنر و حتی تامین مالی آن هستند. بر این اساس واگنر به طور مرتب از زیرساخت‌های نظامی روسیه استفاده کرده است. برای مثال ظاهرا مجروحین عملیات علیه نیروهای آمریکایی در دیرالزور به بیمارستان‌های نظامی روستوف و مسکو منتقل شده اند. به گزارش دولت آمریکا محل آموزش نیروهای واکنش همان محل نیروهای ویژه روسیه است. همچنین استفاده مرتب از هواپیماهای ترابری نظامی ارتش روسیه برای انتقال سربازان واگنر به نقاط مختلف جهان این رابطه را تایید می‌کند.

در نتیجه برخی واگنر را شاخه‌ای غیر رسمی از ارتش روسیه می‌دانند که منافع مسکو را تامین می‌کند. همچنین گزارش‌هایی واگنر را نیروی نیابتی روسیه در عملیات‌های برون مرزی معرفی کرده اند. همین مسئله باعث می‌شود توانایی گروه واگنر برای ایجاد خطرات جدی و یا کودتا به چالش کشیده شود.

اخبار مرتبط:

پوتین به زودی می‌میرد یا با کودتا برکنار می‌شود؟

جنگ، تحریم و گریز ناگزیر نزدیک‌ترین دوستان اروپایی پوتین

چرا که در صورت اتکای واگنر به مهمات، افراد و پشتیبانی ستاد مشترک ارتش روسیه برای فعالیت، این گروه از قدرت مانور قابل توجهی در مقابل ارتش روسیه برخوردار نیست و نمی‌تواند شورش موفقی را طرح ریزی کند. به هر روی ماهیت واگنر در روایت رسمی روسیه، یک گروه خصوصی و در روایت روزنامه‌نگاران و دولت‌های غربی یک شاخه از ارتش روسیه است.

واگنر به دنبال چیست؟

با این حال نمی‌توان واگنر را دقیقا برابر با ارتش روسیه فرض کرد و به طور کل از استقلال نسبی واگنر که می‌تواند خطراتی برای روسیه ایجاد کند، صرف نظر کرد. سخنرانی امروز پوتین و بیانیه وزارت دفاع نشان داد تحولات مربوط به گروه واگنر می‌تواند با تحریکات و عملیات‌های فریب دولت‌های غربی، خطرات بیشتری به دنبال داشته باشد.

از ابتدای مداخله واگنر در اوکراین، خبرهای زیادی از اختلافات رهبران واگنر و فرماندهان نظامی روسیه منتشر شده بود. اگر چه بیشتر اختلافات مربوط به درخواست پریگوژین برای مهمات بیشتر بود که با مخالفت وزارت دفاع روسیه همراه می‌شد، بخشی از این اختلافات هم، به دلیل تلاش وزارت دفاع روسیه برای کنترل بیشتر بر گروه واگنر ایجاد شده بود که با اعتراضات پریگوژین همراه شد.

جاه‌طلبی‌های پریگوژین، فرماندهان نظامی در مسکو را نسبت به ضرورت کنترل بیشتر اختیارات واگنر حساس کرد. اگرچه ابتدا دولت روسیه از فعالیت گروه واگنر در اوکراین برای کاهش هزینه و تلفات ارتش روسیه استقبال کرد، با این‌حال جاه‌طلبی واگنر به خصوص بعد از فتح باخموت نگران کننده شد. بطوری که در ماه‌های اخیر شواهدی از تلاش وزارت دفاع روسیه برای در اختیار گرفتن کنترل سربازان گروه واگنر دیده شده است. چنانچه گفته شد شرکت‌های خصوصی نظامی در روسیه قانونی نیستند در نتیجه دولت می‌تواند در صورت لزوم واگنر را سرکوب کند.

با وجود تحرکاتی که واگنر در روسیه آغاز کرده و با تایید احتمال اثرگذاری این تحرکات بر مواضع روسیه در اوکراین، فعلا شرایط روسیه در کنترل دولت این کشور است. اگرچه هنوز برای پیش‌بینی اتفاقات آینده روسیه زود است، با این‌حال رسانه‌های غربی تلاش می‌کنند از شورش واگنر علیه روسیه بیشترین استفاده ممکن را داشته باشند.