یک قیام و دو صفحه متضاد؛ از واقعه عاشورا چه می‌بینیم؟

مکتب امام حسین (ع) یک مکتب انسان‌ساز و اخلاق‌مدارانه است. در این مکتب امام چنان بر مکارم اخلاقی پافشاری می‌کنند که قیام خود را بر آن استوار کرده و می فرمایند یکی از اهداف نهضت عاشورا زنده کردن مکارم اخلاق و امر به معروف و نهی از منکر است.

بنابر همین موضوع است که ایرانیان به عنوان یک جامعه هوشیار به نهضت حسینی با معانی سرشار از معنویت و انسانیت دلباخته‌اند و مادران فرزندان خود را در این ماه لباس سیاه پوشانده و به دسته ها و هیئت های عزاداری می فرستند و چه مکتبی انسان‌سازتر و الهی تر از مکتب عاشورا که امام با جان و دل در راه خداوند متعال پای گذاشتند و با وجود تعدد دشمنان بر این راه استوار ماندند تا به شهادت رسیدند و راس مبارکشان بر سر نیزه رفت.

ایرانیان از دیرباز از جمله اقوام هوشیار بودند و به همین جهت بود که دین مبین اسلام را با دل و جان پذیرفتند و در همین راه بود که پیرو و شیعه علی ابن ابی طالب (ع) شدند و با توجه به حقانیت قیام عاشورا بر آن دل و جان بستند.

با این اوصاف برای حضور در هیات ها و مراسم های عزاداری سید و سالار شهیدان باید مواردی رعایت شود تا افراد بتوانند پیام این واقعه بزرگ را به خوبی درک کنند و به خوبی از آن بهره مند شوند.

نگاهی به کتب مطرح عاشورا که معانی مختلف این قیام بزرگ را برای مخاطبان خود احصاء می‌کنند به خوبی نشان می‌دهد که باید در هیئت‌ها و مراسم عزاداری سید و سالار شهیدان و یاران با وفای ایشان آدابی را رعایت کرد تا بتوان به خوبی در این راستا از چشمه زلال معنویت این نهضت تاریخ ساز بهره‌مند شد.

در همین راستا استاد شهید مرتضی مطهری در کتاب «حماسه حسینی»‌ که مجموعه‌ای از سخنرانی‌های ایشان است به بخشی از آداب و همچنین انحرافات عزادارای های واقعه عاشورا با دقت نظری خاص اشاره می کنند.

ایشان در این کتاب موضوع بسیار مهمی را به شیفتگان سید و سالار شهیدان اباعبدالله الحسین (ع) یادآور می‌شوند که به نظر می‌رسد اصل اساسی عزاداری در ماه محرم است.

شهید مطهری نهضت عاشورا را دارای دو صفحه می‌داند. صفحه اول صفحه‌‌ای سیاه و خونین است که در این صفحه جنایات ضد بشری زیادی را شاهد هستیم.

در این قیام نه تنها به امام و یارانش و اصحاب و خانواده اش رحم نمی کنند بلکه رحم و مروتی نسبت به طفل شش ماهه نیز ندارند. از این صفحات تاریک و سیاه در دل تاریخ بسیار است و حتی دیده می شود که برخی از وقایع تلخ تاریخ تنه به تنه قیام عاشورا در خشونت و نفرت پراکنی می زند. اما چرا واقعه عاشورا تبدیل به رخدادی منحصر به فرد شده است؟

در این راستا آنچه بسیار مهم و اساسی است این است که متاسفانه برخی از روضه‌خوانان و همچنین منبری‌ها برای گریاندن و شور بیشتر دادن به مراسمات عزاداری از همین صفحه سیاه بهره گیری می کنند اما غافل از اینکه این صفحه نمی‌تواند پیام امام حسین (ع) را به خوبی به اهل اندیشه و معنا منتقل کند.

متاسفانه عدم آگاهی درست برخی منبری‌ها و روضه‌خوانان سبب شده که بیشتر این صفحه در اذهان عموم پررنگ شود و شهید مطهری این موضوع را یکی از انحرافات عاشورا می دانند.

از سوی دیگر شهید مطهری مطرح می کنند که صفحه سفید و نورانی در قیام عاشورا وجود دارد که اهل معنا بیشتر به آن نظر می کنند و چشمه زلالی است که هر چقدر از آن بنوشیم بازهم پر از آب زلال است؛ صفحه ای که شهید مطهری از آن به عنوان یک صفحه نورانی و الهی یاد می کنند و در فرمایش مهم و تاریخی حضرت زینب (س) به خوبی به این صفحه اشاره می‌شود. آنجا که عمه سادات قاطعانه و حماسی در جواب طعنه دشمن در دربار فساد یزید ملعون می فرمایند «ما رایت الا جمیلا»‌ و جز زیبایی چیزی ندیدم و اگر هوشیارانه به قیام عاشورا بنگریم باید به دنبال همین زیبایی و نگاه زیباشناسانه زینب کبری (س) باشیم.

اما در این حیطه باید به خوبی در سیره امام و یارانشان نگریسته شود تا عالی‌ترین رفتار انسانی و همچنین الهی ترین منش بشری را دریافت کنیم.

امام حسین (ع) تیغ تیز اشقیای دشت نینوا را بر جان پاک و شیرین خریدند تا این پیام مهم را به بشریت القا کنند. در این راه است که باید از ظواهر امر چشم بپوشیم و چشم دل را در این راه باز کنیم تا بتوانیم به خوبی پیام‌های مهم نهضت عاشورا را دریافت کنیم.

* نوشتارهای ستون مداد مشکی صرفا دربردارنده نظرات نویسنده است و به واسطه تنوع آرا و دیدگاه‌ها انتشار می‌یابد