مُفتّش بزرگ

مفهوم اصلی کتاب مهم «چند گفتار در باره توتالیتاریسم» ترجمه عباس میلانی، حکومت دیکتاتوری است که با حاکمیت فردِ یکه تاز که خود را متولی یک جهان بینی و ایدیولوژی جامع و کامل می داند، تعریف می شود.

در این نوع حکومت، قدرت سیاسی در انحصار یک فرد و گروه سیاسی دور و بر اوست و حاکمیتِ مفتش بزرگ به مدد نیروهای سرکوبگر و ترور فیزیکی و شخصیتی منتقدان و مخالفان و حبس و حصر آنان و در اختیار داشتن وسایل ارتباط جمعی رسمی و تبلیغات گسترده ی حکومتی، تحقق می‌یابد.

«گالیله در دادگاه تفتیش عقاید» اثر کریستیانو بانتی نقاش ایتالیایی قرن نوزدهم

در صفحه دهم کتاب یاد شده آمده است که چنین حکومتی، بتدریج جامعه ی مدنی را که میانجی فرد و دولت است، همراه با تمام نهادها ، سازمان ها و انجمن هایی که ستون فقرات این جامعه هستند از میان بر می دارد یا وادار به سکوت و تسلیم می کند و شهروند را یکه و تنها در برابر حاکمیت زر و زور و تزویر قرار می دهد.

حکومت دیکتاتوری، خصم بی چون و چرای آزادی ، آگاهی ، نقادی ، فردیت و عرصه ی خصوصی است و همه را یکرنگ و هم شکل می خواهد و هرگز به انسان ، آن چنان که هست یا می خواهد باشد، رضایت نمی دهد.

مفتش بزرگ، تاب آزادی ندارد و از اضطرابی که ملازم آزادی است می گریزد و فضای به ظاهر امن یک ایدیولوژی و جهان بینی جزمی را بر هوای تازه ی جهان آزاد ترجیح می دهد و ناچار به دامن گروه ها و مافیایی می افتد که به دروغ وعده ی امنیت و پیشرفت می دهند.

*عبارت مفتش بزرگ از فیودور داستایوفسکی نویسنده معروف روسی در رمان برادران کارامازوف است.

۳۱ مرداد ۱۴۰۲

* نوشتارهای ستون مداد مشکی صرفا دربردارنده نظرات نویسنده است و به واسطه تنوع آرا و دیدگاه‌ها انتشار می‌یابد