یارانه نقدی به کار می‌آید یا کوپن؟

وزیر اقتصاد در نشست خبری ماهانه‌اش اعلام کرد که «طرح کالابرگ از نظر تأمین مالی مشکلی ندارد و منابع آن از طریق نظام یارانه که ماهانه ۲۸ هزار میلیارد تومان است تأمین خواهد شد»

به دنبال این اظهارنظر، در مجلس نیز «غلامرضا تاجگردون» رئیس کمیسیون تلفیق لایحه بودجه با اشاره به اظهارات اخیر رئیس مجلس مبنی بر اینکه ما در حوزه معیشت به خصوص برای ۵ دهک پایین جامعه روی کالابرگ متمرکز خواهیم شد و پیش‌بینی‌ این موضوع در لایحه بودجه سال ۱۴۰۴، گفت: «دولت اختیار لازم برای تغییر یارانه نقدی به کالابرگ را دارد»؛ در واقع این دولت است که باید تصمیم بگیرد به صورت مستقیم یارانه بدهد یا به شکل کوپنی.

پرداخت کالابرگ از خرداد ماه ۱۴۰۱ شروع شد. در ابتدا تنها مربوط به دهک‌های اول تا سوم درآمدی می‌شد اما به مرور افراد تا دهک هفتم نیز مشمول آن شدند. اکنون بعد از این اظهارنظرها دوباره نگاه‌ها به سرنوشت بازگشت کوپن به سفره مردم دوخته شده است.

مرتبط:

سرنوشت کالابرگ و خط و نشان مجلس برای دولت

کوپن‌های شارژی کم‌رمق برای ۲۹میلیون ایرانی

افزایش محتاطانه یارانه

به گزارش «اقتصاد ۲۴»  ماجرای کالابرگ از سال ۱۴۰۰ و با حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی آغاز شد و دولت با هدف جبران توان معیشتی خانوار، تصمیم به پرداخت یارانه گرفت؛ در صورتی که مصوبه مجلس بر موضوع دیگری پافشاری می‌کرد. مجلس قصد داشت کالا‌های اساسی به قیمت شهریور سال ۱۴۰۰ عرضه شوند. به زبانی دیگر، مجلس دولت را به اجرای طرح کالا برگ به جای یارانه نقدی مکلف کرد؛ اما به دلیل نبود تمایل کافی در دولت سیزدهم برای پیگیری سیاست کالا برگ و نبود بودجه کافی برای به اجرا درآوردن این طرح در سراسر کشور، از سوی وزیر اقتصاد رد شد.

در همین حال کالابرگ قرار بود که بدون تغییر در رقم و جزییات به روال موجود در آن زمان در حساب بانکی سرپرست خانوار‌ها شارژ شود تا به‌گفته مسئولان دولتی آنها خودشان تصمیم بگیرند یارانه را در قالب کالابرگ برای خرید اعتباری ۱۱ قلم کالا شامل خواروبار، لبنیات، پروتئین هزینه کنند یا همچون گذشته به‌شکل نقدی برداشت شود و گره‌ای از مشکلاتشان باز کند.

فرایند بازگشت کالابرگ مخالفان و موافقان خاص خود را دارد. در این زمینه، «رجا نیوز» با اشاره به اظهارات «احمد میدری» وزیر کار که گفته «اعتباری برای اجرای کالابرگ در بودجه سال ۱۴۰۳ دیده نشده» نوشت: طبق گزارش‌ها، طرح کالابرگ الکترونیکی در مدت اجرای خود، توانست حمایت‌های قابل توجهی از خانوارهای کم‌درآمد فراهم کند. این طرح در ابتدا ۲۰میلیون نفر از خانوارهای تحت پوشش یارانه را در نظر گرفت و موفق شد تا بیش از ۴۵درصد از کالاهای اساسی مورد نیاز این خانوارها را از طریق سامانه‌های الکترونیکی تأمین کند. آمار نشان می‌دهد که این طرح در کاهش فشار معیشتی ۴۰درصد از خانوارهای با درآمد پایین و دهک‌های آسیب‌پذیر بسیار مؤثر بوده است. همچنین در قالب اجرای این طرح، معیشت ۳۵درصد از خانوارهای شهری و ۵۰درصد از خانوارهای روستایی که در وضعیت معیشتی سخت قرار دارند، تا حد قابل توجهی بهبود یافته است.

به نوشته این تارنما که از حامیان دولت مرحوم رئیسی و اصولگرایان پایداری به شمار می‌رود، این اقدامات باعث شد که بسیاری از خانوارها که پیش از این به سختی قادر به تأمین مایحتاج اولیه خود بودند، به‌ویژه در شرایط تورم فزاینده، از کالاهای اساسی نظیر برنج، روغن، گوشت، و شکر با قیمت‌های یارانه‌ای بهره‌مند شوند. به علاوه، اجرای طرح به شفاف‌سازی در توزیع یارانه‌ها و جلوگیری از بروز فساد مالی و سوءاستفاده‌ها کمک کرد و توانست همزمان موجب کاهش اتلاف منابع در بخش توزیع کالاهای اساسی شود.

این در حالی است که روزنامه «ابتکار» می‌نویسد: سیاست اقتصادی استفاده از کالابرگ یا کوپن اکنون در هیچ یک از کشور‌های توسعه‌یافته دنیا دیگر اجرا نمی‌شود. همچنین باید توجه داشت که چنین سیاست‌های اقتصادی شاید در دهه‌های ۵۰ و ۶۰ شمسی در ایران دوران پس از انقلاب و دوران یکی از طولانی‌ترین جنگ‌های کلاسیک جهان اجرایی می‌شد، اما حالا برای حل مشکلات معیشتی مردم باید روش‌های منسوخ شده کنار گذاشته شوند و از روش‌ها و سیاست‌های درست استفاده شود.

وعده تازه رئیس مجلس به نوشته این روزنامه نشان از عمق بحران اقتصادی در کشور دارد. این که جمعیتی چنین بزرگ اکنون نیازمند کمک‌های معیشتی دولت هستند و در عین حال در شرایطی که کشور از دوران انقلاب برای دهه‌ها فاصله گرفته و درگیر هیچ جنگ مستقیمی نیست، نه تنها امیدوار کننده و نویدبخش نیست بلکه نگرانی از بازگشت نابه سامانی‌های دوران کوپنی بودن کالا‌ها را نیز در اذهان شهروندان زنده می‌کند.