مقتدر کیست؟

۲ نکته ی زیر به منتقدانی مانند مصطفا آل احمد، مصطفا تاج زاده، محمدرسول اف، جعفر پناهی و دیگر زندانیان عقیدتی و سیاسی جدید و قدیم تقدیم می شود:

الف – «باروخ اسپینوزا» فیلسوف اخلاقگرای سده هفدهم میلادی در کتاب «اخلاق» بخش سوم، قضیه ۱۱ می گوید: شخص و مقامی که جویای قدرت سیاسی بیشتر برای ضبط و حبس و مهار دیگران است  قدرتمند و«مقتدر» نیست. برعکس، چنین شخصی را ترس ها و ناامنی های گوناگون برمی انگیزند که این ترس ها معلول نیروها و عوامل درون و بیرون از خودش هستند و او به آن ها واقف نیست.

اسپینوزا می افزاید: اگرچه چنین شخص و مقامی بسا که هیاهوی فراوان کند رفتارهایش صرفا «واکنش های منفعلانه اند» نه عمل. «عمل» ، اعم از این که عمل ذهن یا بدن باشد، «رفتار خود انگیخته» است. والاترین عمل خودانگیخته، که ذهن هم می تواند در آن مشارکت کند، «مشاهده ی خداوند» است که برخی حاکمان از این مشاهده محروم اند.

ب – خداوند در قرآن، سوره هود آیه ی ۱۱۸ می گوید: لوشاء ربّک لجعل الناس امه واحده ولایزالون مختلفین. «اگر خدای تو می خواست، می توانست همه ی مردم را امت واحده قرار دهد(همه یک جور فکر و رفتار کنند) اما این گونه نیست و مردم همواره (در فکر و نظر ودیدگاه) مختلف اند». اختلاف در رای و نظر، رحمت است و آنان که منتقدان را بخاطر اختلاف نظر و فکر، زندانی کنند نه تنها قدرتمند و «مقتدر» نیستند که ضعیف و از رحمت و مشاهده ی خداوند  محروم اند.

۲۲ تیر ۱۴۰۱