معلم کم داریم اما چند سال بعد زیاد می‌آوریم!

بعد از مواجهه با مسائلی مانند بیمارستان‌های بی‌پزشک و مراکز درمانی بی‌پرستار، حالا مدارس بی‌معلم تازه‌ترین نمود مشکلات کشور در وضعیت منابع انسانی است.

در تازه‌ترین اظهارنظر سران کشور در این باره، رئیس مجلس اظهار داشته سه هزار مدرسه بدون معلم است اما وزیر آموزش و پرورش قول داده ظرف ۳ روز آینده مشکل را حل کند.

پیش از این، مرکز پژوهش‌های مجلس در یکی از گزارش‌های پارسال خود تصریح داشته بود بازنشستگی حجم گسترده‌ای از معلمان و در کنار آن عدم توازن و توزیع مناسب استخدام، باعث شرایطی شبیه سونامی در فضای آموزشی کشور شده است.

به گزارش «فرهیختگان» کمبود معلم مشکل امروز و دیروز آموزش‌و‌پرورش نیست و تقریبا یک دهه‌ای می‌شود که آموزش‌و‌پرورش از طریق ادغام کلاس‌های آموزشی خصوصا در مقطع ابتدایی، به‌کارگیری نیروهای در آستانه بازنشستگی و بازنشسته، استفاده از نیروهای حق‌التدریس و خرید خدماتی و برگزاری آزمون استخدامی، به دنبال جبران کمبود معلم و دبیر در مقاطع مختلف تحصیلی است. دهم مهرماه «محمد وحیدی» عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات، در صحن علنی مجلس گفته است: «آغاز سال تحصیلی را شاهد هستیم؛ اما بیش از ۲۳ هزار کلاس درس فاقد معلم است. قانون اجازه استفاده از معلمان بازنشسته را داده است اما بازنشستگان استقبال نمی‌کنند.»

به گزارش «هم میهن» امسال مشکل کمبود معلم غیر از شهری مانند یزد، گریبان مدارس دیگری را در خیلی از شهرها گرفته است؛ کار به جایی رسیده که نمایندگان مجلس سه روز پیش از کلیدخوردن استیضاح رضا مراد صحرایی وزیر آموزش‌وپرورش خبر دادند و گفتند، او نتوانسته به قول‌هایش دراین‌باره عمل کند.

این روزنامه در بخشی از گزارش خود آورده است: وزیر آموزش‌وپرورش که ابتدا کمبود ۲۰۰هزار معلم را تایید کرده بود، حالا ‌در تناقض‌گویی‌هایی می‌گوید کمبود را قبول ندارد. این در حالی است که به گفته یک کارشناس آموزش‌وپرورش کمبود معلم امسال به‌حدی‌است که این وزارتخانه از بخشنامه خودش عقب‌نشینی کرده، به بازنشستگان پیام داده و از آن‌ها خواسته که ساعت حضورشان در مدرسه را به ۲۴ساعت در هفته برسانند.

هم‌میهن همچنین گفت‌وگویی با «محسن حاجی میرزایی» وزیر سابق آموزش و پرورش داشته که وی با اشاره به عواملی مانند بی‌تجربگی مدیران جدید این وزارتخانه، بی‌نظمی در پرداخت دستمزد معلمان، افزایش مهاجرت در حاشیه شهرها و … گفته شاید تعداد کلی نیروها مناسب است اما توزیع آن‌ها به‌دلیل پراکندگی جمعیت و مهاجرت افراد، دچار مشکل شده و آموزش‌وپرورش را با کمبود نیرو مواجه کرده است.

در این شرایط راهکارهای گوناگونی ارائه شده است. به نوشته فرهیختگان، راهکار بلندمدت، متمرکز بر دانشگاه فرهنگیان است. باید زیرساخت‌ها اصلاح شوند تا توسعه منابع انسانی از طریق دانشگاه‌های فرهنگیان صورت بگیرد. دانشگاه فرهنگیان چون اسیر این چرخه فرسوده تامین معلم شده، تمام تمرکزش را روی این موضوع گذاشته است و ماهیت تربیت معلم خودش را کمرنگ می‌بیند و بیشتر روی تامین معلم متمرکز شده است. یعنی راهبرد دانشگاه فرهنگیان در ابتدا باید تربیت معلم باشد و ذیل آن تامین معلم تعریف شود. اما این دو درحال حاضر برعکس شده‌اند و هدف اصلی تامین و نه تربیت معلم در دانشگاه‌های فرهنگیان شده است. کوتاه‌مدت نیز دعوت از آموزش‌وپرورش یا جذب نخبه‌های دانشگاه‌های برتر کشور است که خود آموزش‌وپرورش درحال پیش بردن این طرح‌هاست.

در همین اوضاع و احوال برخی پژوهش‌ها از پیچیده‌تر شدن این مشکل با تغییرات نسلی و تعداد دانش‌آموزان در مقاطع مختلف خبر می‌دهند که بعد از مساله کمبود در برخی مقاطع، مشکلات مازاد را به بار می‌آورد. مقاله «پیش‌بینی و تحلیل عرضه و تقاضای معلم در ایران تا سال ۱۴۱۵» می‌گوید: این نوسان در دانش‌آموزان ابتدایی با کمبود و مازاد معلم همراه خواهد بود. با فرض ثابت‌ماندن شیوه جذب معلم، کمبود معلم در سال ۱۴۰۰ نزدیک ۱۰۰هزار معلم است. کمبود معلم ابتدایی در سال ۱۴۰۵ به ۷۵هزار معلم کاهش می‌یابد و سپس در سال ۱۴۱۵ با ۶۴هزار معلم مازاد روبه‌رو خواهیم بود.