ماسک‌ها را پاره کنیم؟

طی چند روز گذشته انتشار ویدئویی در رابطه با چند نفر که در خرابه‌ای در حال جداسازی ماسک‌ بودند، در فضای مجازی خبرساز شده و کاربران شبکه‌های اجتماعی بعد از هشتگ اعدام نکنید، بیشترین هشتگ را به «ماسک‌ها را تکه تکه کنید»، اختصاص دادند.

به گزارش ایران مامن به نقل از روزنامه آرمان، پس از انتشار این ویدئو که به‌شکل گسترده‌ای در شبکه‌های اجتماعی بازتاب داشت، گزارشگر صدا و سیما به محل جمع‌آوری این ماسک‌ها رفت و در آن گزارش آمده بود «آن چند جوان که در حال جداسازی ماسک‌ها بودند، در واقع کارگران یک شرکت تولید ماسک بودند که این کارگاه بر اثر گودبرداری تخریب شده و کارگران آن پس از تخریب در حال جمع‌آوری ماسک‌ها هستند».

اما ظاهرا موضوع فراتر از این خبر است و در شرایطی که تجارب گذشته ثابت کرده که هر زمان بحران و کمبود اقلامی در کشور وجود داشته، برخی به شیوه‌های غیرانسانی به کسب درآمد روی آورده‌اند، امروزه نیز با توجه به کمبود و افزایش قیمت ماسک، عده‌ای از اقشار فقیر جامعه با جمع‌آوری ماسک‌ها از سطل‌های زباله آنها را شسته و با اتوپرس وارد چرخه مصرف می‌کنند و در مترو و کنار خیابان با قیمت پایین‌تر می‌فروشند.

بنا بر اعلام عضو ستاد ملی مقابله با کرونا: «در هفته گذشته یک خشکشویی در شرق‌تهران به‌دلیل اتوکشی ماسک‌های دست دوم پلمب شده است». محمد‌رضا محبوب‌فر، با تایید این نکته که زباله‌گردان بخشی از ماسک‌های دست دوم را جمع‌آوری و بعد از شست‌وشو و اتوکشی دوباره وارد چرخه مصرف جامعه کرده‌‎اند، گفت: این ماسک‌ها پس از انتقال به کارگاه‌های خانگی و زیرزمینی، با مواد سفید‌کننده شسته شده و سپس خشک و اتو شده و به بازار عرضه می‌شوند.

وزارت بهداشت نیز به استفاده مجدد از ماسک‌های دست دوم واکنش نشان داده و از مردم خواسته است که در تهیه ماسک‌های مصرفی روزانه بیشتر دقت کنند.

ایرج حریرچی، معاون وزیر بهداشت اعلام کرده «ممکن است برخی اوقات ماسک‌هایی که از طریق دستفروشان به فروش می‎رسد بهداشتی نباشند یا بازیافت شده باشند».

کیانوش جهانپور، رئیس مرکز اطلاع‌رسانی وزارت بهداشت نیز با تاکید بر ضرورت امحای ماسک‌های مصرف شده، از مردم خواست به هیچ‌عنوان ماسک را از منابع نامشخص و دستفروشان خریداری نکنند و ماسک‌های مصرفی را پاره کنند و دور بریزند.

جهانپور در گفت‌وگو با ایسنا و در واکنش به ویدئوهای منتشره در فضای مجازی مبنی بر جمع‌آوری ماسک‌های مصرف شده توسط زباله‌گردها و فروش دوباره آنها، از مردم خواست که بعد از مصرف ماسک‌هایشان را قیچی کنند یا بعد از استفاده آن را در داخل کیسه فریزر قرار داده و در سطل‌های زباله بیندازند.

تولید ۷‌میلیون ماسک در روز

نایب رئیس انجمن داروسازان ایران نیز این ویدئو را تایید می‌کند و معتقد است اغلب ماسک‌هایی که در کنار پیاده‌روها یا در مراکزی جز داروخانه به فروش می‌رسند یا تقلبی بوده و یا استانداردهای لازم را ندارند.

علی فاطمی در ادامه می‌افزاید: «ما با یک تناقض مواجهیم. به‌عنوان مثال تولید ماسک در ایران قبل از کرونا ۳۰۰ تا ۴۰۰‌هزار مورد در روز بود، اما بعد از کرونا اکنون به هفت‌میلیون در روز رسیده است.

طبیعی است که مصرف مردم افزایش یافته، اما چرا این ماسک‌ها از سوی داروخانه‌ها توزیع نمی‌شوند؟» آمار نیز گفته‌های نایب رئیس انجمن دارو سازان را تایید می‌کند. تا پیش از شیوع ویروس کرونا روزانه ۲۰۰هزار عدد ماسک در کشور تولید می‎شد، این آمار تا نیمه فروردین امسال به روزانه یک‌میلیون عدد رسید و با افزایش خط تولید ماسک رکورد تولید روزانه چهار‌میلیون ماسک در کشور شکسته شد.

آنطور که وزارت صنعت، معدن و تجارت اعلام کرده، هم‌اکنون توان تامین مواد اولیه تولید روزانه ۱۰میلیون ماسک در کشور وجود دارد، همچنین صادرات ماسک به کشورهای دیگر نیز ممنوع شده است.

در این شرایط کسی نمی‌داند که این ماسک‌ها در کجا مصرف یا به اعتقاد کارشناسان احتکار می‌شود.

روز گذشته محمدرضا شانه‌ساز، معاون وزیر بهداشت در نامه‌ای به وزیر صمت، از کمبود ماسک و مواد اولیه و لزوم کاهش قیمت آن هشدار داد. در این نامه تاکید شده است که در هفته‌های اخیر به‌دلیل عدم تامین مواد اولیه ماسک‌های پزشکی، چند نرخی‌بودن این محصولات و عدم ساماندهی مناسب شبکه توزیع آنها، برخی از مراکز درمانی یا مناطق با کمبود ماسک روبه‌رو شده‌اند.

فروش ماسک کارخانه‌‌ای در تلگرام

اما فاطمی نظر دیگری در این رابطه دارد و براین باور است که احتمال اینکه ماسک‌های استفاده شده‌ای که مردم کنار خیابان‌ها رها می‌کنند، جمع‌آوری شده و مجددا تمیز شده و به‌صورت غیررسمی به فروش برسد، وجود دارد.

در عین حال کانال‌های تلگرامی بسیار زیادی به وفور وجود دارند که بدون محدودیت ماسک را با قیمت‌های بالا می‌فروشند و ماسکی که باید ۱۶۰۰ تا ۱۷۰۰ تومان فروخته شود با قیمت‌های ۲۵۰۰ تومانی می‌فروشند. وقتی به برخی از آن‌ها مراجعه می‌کنیم می‌بینیم که ماسک‌های صنعتی و کارخانه‌ای هستند. یعنی ماسک‌ها به طریقی از شبکه رسمی خارج شده‌ و وارد بازار شده‌اند.

جمع آوری ماسک عجیب نیست!

در روزهایی که به استناد صحبت‌های کارشناسان و مسئولان وزارت بهداشت و درمان، دوران شیوع کرونا در کشور، برخی هزینه‌های جدید مانند وسایل ضد عفونی، ماسک و شوینده ها به سبد خانوار اضافه کرده است و قشر ضعیف جامعه را بیشتر در معرض شیوع کرونا قرار داده، یک جامعه شناس در این رابطه می‌گوید:‌ در روزهایی که مسئولان ستاد ملی مقابله با کرونا، به‌طور دائم از مردم می‌خواهند که ماسک بزنند، آیا برای تهیه و توزیع ماسک پروتکلی دارند که مردم از سطل‌های زباله ماسک برندارند و بعد از شست‌وشو آن را استفاده نکنند.

سعید معیدفر در ادامه خاطرنشان می‌کند: ‌قیمت هر عدد ماسک به‌طور میانگین حدود چهار‌هزار تومان است، یک خانواده چهار نفره اگر در روز، ۴ عدد ماسک بخرند، باید حداقل ۴۸۰‌هزار تومان فقط برای خرید ماسک بپردازند. در بسیاری از موارد شاهد این موضوع بوده‌ایم که مردم ماسک‌های همدیگر را بعد از شست و شو دوباره استفاده می‌کنند.

وی در ادامه می‌افزاید: دولت اعلام می‌کند که میلیون‌ها نفر بعد از شیوع کرونا یا بیکار شده‌اند یا با کاهش درآمد مواجه هستند، در این شرایط کمتر کسی می‌تواند روزانه یک عدد ماسک خریداری کند. عمر مفید یک عدد ماسک سه لایه، حدود سه تا چهار ساعت است و بعد از آن خاصیت خود را از دست می‌دهد، اما امروزه بسیاری از مردم سه تا چهار روز یک عدد ماسک را استفاده می‌کنند و این ماسک‌‌ها فقط به‌طور نمادین برصورت آنهاست، چون خاصیت خود را از دست داده و هیچ‌تاثیری ندارد.

معیدفر براین باور است که مشکلاتی از این قبیل ریشه در فقر مردم دارد و کسانی که این ماسک‌ها را از سطل زباله جمع آوری می‌کنند و افرادی که این ماسک‌ها را از کنار خیابان می‌خرند، از اقشار فرودست جامعه هستند.

این جامعه‌شناس در ادامه می‌گوید: در این بین دو سوال مهم وجود دارد که باید از مسئولان پرسید، در شرایطی که روزانه حدود هفت‌میلیون ماسک در کشور تولید می‌شود، این ماسک‌ها در کدام انبار احتکار می‌شوند یا به‌ کجا می‌روند که حتی وزیر بهداشت نیز از آن بی‌اطلاع است. زمانی‌که رئیس‌جمهور به‌عنوان رئیس ستاد مقابله با کرونا اعلام می‌کند که همکاری مردم در زمینه رعایت پروتکل‌های بهداشتی از ۷۰‌درصد به ۲۰‌درصد رسیده، آیا ایشان نمی‌داند که میلیون‌ها نفر به‌دلیل مشکلات مالی و کاهش درآمد، قادر نیستند که روزانه یک عدد ماسک بخرد‌ تا زمانی‌که به این سوالات به شکل عملی پاسخی داده نشود، جمع‌آوری ماسک‌ها از سطل‌های زباله و پیاده‌روها، اتفاق تعجب برانگیزی نیست.

نگاهی دیگر به مساله ماسک‌ها

با وجود این حساب و کتاب‌ها و آنچه روزنامه آرمان در گزارش خود آورده است، «نازیلا مهدیانی» خبرنگار و کارشناس اقتصادی نظر دیگری دارد. او به ایران مامن می‌گوید، قیمت ماسک را باید ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ تومان در نظر گرفت و حساب سرانگشتی ۴۸۰ هزار تومان برای هر خانواده چهار نفره جهت هزینه ماهانه ماسک زیاد واقعی نیست.

علاوه بر اینکه هر کس می‌تواند برای خود ماسک پارچه ای بدوزد و با شستن و اتوکردن مداوم آن دو ماه را سر کند. غیر از این ما بسیاری از آمریکایی ها حتی سلبریتی‌های آن ها را می‌بینیم که با شال دور دهان و دماغ به خیابان‌ها می‌آیند.